Κυριακή 21 Δεκεμβρίου 2014

1971. Βέλγιο, V. το σχολείο Virgo Sapiens και τα δώρα του...

στο σχολείο μου, μετά 'τις δικές μου ενέργειες', βρέθηκα στην τάξη που αναφερόταν ως 'ποεζί'. δεν καταλάβαινα γιατί την έλεγαν έτσι, νόμιζα πως σ'αυτή την τάξη βάζουν παιδιά που τα ενδιαφέρει η λογοτεχνία -πράγμα που με κάλυπτε απίστευτα-. φυσικά δεν ήταν έτσι: ποεζί ονόμαζαν την προτελευταία τάξη του λυκείου γιατί στο μάθημα της μητρικής γλώσσας, δλδ τα γαλλικά, εξηγούσαν μόνο ποιητικά κείμενα, αντίθετα από την τελευταία τάξη που ονομαζόταν 'ρετορίκ', γιατί εκεί έκαναν μαθήματα γύρω από τον πεζό λόγο.

η διδασκαλία της μητρικής γλώσσας μου άφησε μια τεράστια εμπειρία, και εδώ που τα λέμε, μου έδωσε το πάνω χέρι στη διδασκαλία μιας γλώσσας που ασφαλώς, τουλάχιστον τότε, δεν ήταν δική μου, πλην όμως ήταν μια γλώσσα που γνώριζα με το δικό μου 'βιβλικό' τρόπο.
κάθε μήνα, τα παιδιά έπρεπε να κάνουν 'κόντ ραντύ' προφορικό ένα βιβλίο γαλλικής λογοτεχνίας, όποιο ήθελαν, και αναγκαστικά είχαν διαβάσει εκείνο το μήνα.
εγώ, με τον αγώνα που έκανα να καταφέρω να γραφτώ σ'αυτή την τάξη, με τις απίστευτες ώρες να βρω τα βιβλία, να καταλάβω τι λένε, να δω τι ζητάνε από το διάβασμα, να πάρω πρέφα το λεγόμενο 'ζουρνάλ ντε κλας', πράγματα εντελώς πρωτόγνωρα, δεν είχα πάρει στα σοβαρά την ανακοίνωση για την υποχρέωση του 'κοντ ραντύ' compte-rendu...
ήρθε η σειρά μου.
τι να πω; ποιο βιβλίο είχα διαβάσει; (μεταξύ μας κανένα). πώς όμως να τους το πω, φοβόμουν πως αν το έλεγα, θα έβρισκαν πάλι ευκαιρία να με βάλουν όπως ήθελαν σε μια τάξη μικρότερη, άρα; άρα αποφάσισα να πω ΨΈΜΑ.
τελικά μερικα΄ψέματα δεν είναι και τόσο ψέματα, αλλά αυτό θα το συζητήσουμε άλλοτε, ας το έχουμε κρατούμενο.
εμένα λοιπόν, όταν ήρθε η σειρά μου κι έπρεπε να πω κάτι για το βιβλίο που είχα διαβάσει (ενώ δεν είχα καιρό να το διαβάσω τότε), θυμήθηκα ένα από τα πάμπολλα βιβλία γαλλικής λογοτεχνίας που είχα διαβάσει όταν ήμουν στην ελλάδα -θα ξαναγράψω και γι'αυτό, για το τί καθηγητές έχω γνωρίσει, αιωνία τους η μνήμη.
έτσι λοιπόν, μπροστά στα στρογγυλά μάτια της Μαντάμ Ραϊρ, είπα: ο Ρινόκερως του Ιονέσκο.
είπα ότι ο Ιονέσκο ήταν Ρουμάνος που έμαθε γαλλικά και μετά έγραφε γαλλικά -με είχε εντυπωσιάσει εμένα την ξένη αυτό, τότε που ήμουν στην ελλάδα- (κι αυτό για μένα σήμαινε ότι τα γαλλικά του Ιονέσκο ήταν πιο κοντά στο επίπεδό μου, απλά δλδ), και την απόσταση που είχε από την κοινωνία των ρινοκέρων κάποιος που δεν ήθελε να μεταμορφωθεί σε ρινόκερο, και πάλευε να κρατήσει την ταυτότητά του, και παιζόντουσαν οι φιλίες του, η ψυχή του, ανάμεσα σ'αυτόν και την κοινωνία κλπ.
- και πώς σου ήρθε να διαβάσεις θέατρο; με ρώτησε η κα Ραϊρ.
- το θέατρο, που το διαβάζεις χωρίς να βλέπεις τίποτα, αλλά διαβάζεις τις σημειώσεις πώς το επιθυμεί ο συγγραφέας του, σου επιτρέπει να μπεις σ' έναν κόσμο, να τον φανταστείς εσύ, και να τον κάνεις δικό σου. είναι πιο στενή η σχέση με το κείμενο από την παράσταση όπου βλέπεις τι έχει αποφασίσει ο σκηνοθέτης ανάμεσα σε σένα που το διαβάζεις και το συγγραφέα που το έχει γράψει.
(πράγματι, έκανα χρόνια και χρόνια μέχρι να αποφασίσω να δω θέατρο, που το διάβαζα μετά μανίας...)
τώρα, για να πω και κάποιες συμπληρωματικές αλήθειες, με γοήτευαν τα κενά που υπήρχαν στις σελίδες ενός θεατρικού έργου, όπως και τα κενά στις σελίδες της ποίησης. όταν ιδρώνεις να θυμηθείς αν το γράμμα θ είναι θ ή φ, ή αν το γράμμα 'ζ' είναι ζ ή χ, κ.ο.κ., το κενό στη σελίδα σε γοητεύει και σ'αφήνει να σκεφτείς και να συμπληρώσεις μπροστά στην ενδεχόμενη δυσλεξία σου, για τήν οποία φυσικά κανείς δεν έκανε λ΄γοο τότε.
όταν τέλειωσα την παρουσίαση του βιβλίου, η ραϊρ ρώτησε αν κάποιος από τους συμμαθητές μου είχε διαβάσει το Ρινόκερο, ή γνώριζε τον Ιονέσκο. νέκρα. τότε η ραϊρ τους είπε: να το διαβάσετε, αλλά όχι φέτος, του χρόνου... χα χα χα.
οι μετοχές μοναξιάς αλλά και ψευδούς ανωτερότητας μεγάλωναν μέσα μου.
τη μοναξιά που ένιωθα στο σχολείο την έλυνα με λάθος περιβάλλοντα, όπως το πανεπιστήμιο κι οι βιβλιοθήκες του. αυτά τα λάθος περιβάλλοντα ήταν σωτήρια για μια εξέλιξη και μια σκέψη γύρω από τη ζωή: να βρίσκεις τρόπο, όταν πολύ συχνά νιώθεις σίγουρος ότι δεν μπορείς να ενταχθείς κάπου (πικρό αυτό), να έχεις ένα δικό σου δρόμο. που τον φτιάχνεις με τα χέρια σου.
στην τάξη της 'ποεζί' είχαμε κι ένα μεγάλο όνομα. το μεθυσμένο καράβι.
θα μιλήσουμε γι'αυτό ... προσεχώς!
( :) συνεχίζεται

Δευτέρα 17 Νοεμβρίου 2014

Ημέρες Νοεμβρίου. 2014.

28η Οκτωβρίου: μαθητικές παρελάσεις.
δλδ όχι πιά, παρέλαση από κάγκελα. πέρασαν τα χρόνια, δεν ξαναπάω...
βρέθηκε κι ένας τύπος -δε θυμάμαι ποιος ήταν, θυμάμαι μόνο τι σήμαινε για τη δικτατορία του 67 ο πατέρας του- που προσβλήθηκε γιατί στο χαλάνδρι, μαζί με τα άλλα τραγούδια, τραγούδησαν και τον ύμνο του εάμ, μου είπαν κάποιοι. κι ο μικρός γιος, πολιτικός τώρα, έχοντας ξεχάσει ότι πια δε μιλάμε για αντάρτικό αλλά για εμφύλιο, και συμφιλίωση δε σημαίνει 'βρίσκω κι εγώ θέση', αλλά συμφιλίωση σημαίνει 'ζούμε μαζί στην ίδια κοινωνία, μοιραζόμαστε μαζί την ίδια κοινή μνήμη' , έλεγε πως αυτό είναι απαράδεκτο...
σήμερα είναι 17 Νοεμβρίου. αν έχει νόημα η σημερνή μέρα είναι η μνήμη της 17 Νοεμβρίου 1973. με τα τανκς σε όλους τους δρόμους την 21 Απριλίου1967 να σημαδεύουν τις ζωές μας, ακόμη και τη δική μου, παιδάκι τότε στα 12, με πατέρα χωροφύλακα! με τους μυστικούς αστυνομικούς που με ρώταγαν γιατί, στην α' γυμνασίου, αλλάζω στάση που περιμένω το λεωφορείο για να πάω από το σχολείο στο σπίτι... και μετά ο ίδιος πούστης αστυνομικός μου ζητούσε να πάω σπίτι του 'να βοηθήσω το γιο του'... θυμάμαι που ρωτούσα τη μητέρα μου 'μαμά, τι εκλογές είναι αν πρέπει να ψηφίσετε όλοι το γιώργο παπαδόπουλο, αφού είναι μόνος υποψήφιος, έχει νόημα' και βέβαια τι να πει η μαμά μου η συχωρεμένη... -πάντως κι ένας άλλος γιώργος, αλύστου ή αλήτου μνήμης, τα ίδια έκανε αργότερα...
και μετά δε θα ξεχάσω το σκυλίσιο πρόσωπο της γυναίκας αστυνομικού, που άκουγα τη μάνα μου να λέει: 'σας παρακαλώ, εμείς είμαστε νομοταγείς άνθρωποι, θα έρθει η μικρή από το σχολείο τώρα, μη συνεχίζετε, δεν κρύβουμε τίποτα' -εγώ εκείνη την ώρα ανέβαινα τις σκάλες, μεσημέρι μετά το σχολείο, κι είδα την εικόνα: να σκίζουν τα στρώματα στο δωμάτιό μου, για να βρουν κρυμένες προκηρύξεις, επειδή ο χωροφύλακας πατέρας μου, κι αυτός συχωρεμένος, είχε στείλει ρούχα σ'έναν εξόριστο στη γιάρο. ο πατέρας μου δεξιός, όπως σχεδόν ο κάθε χωροφύλακας της εποχής του, ήταν. μα ήταν άρχοντας στη συνείδηση, σε κάθε του βήμα.
μετά φύγαμε από την ελλάδα, 20 χρόνια έζησα έξω, μετά γυρίσαμε, μετά έγινα καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο, μετά έκανα μάθημα, ήμουν ελεύθερη σκεφτόμουνα, μετά θύμωνα με τις καταλήψεις, και μετά, τώρα δλδ,
η εικόνα των παιδικών μου χρόνων:
ο θάνατος σφραγίζει τις πόρτες του πανεπιστημίου.
δεν μπορώ να μπω μέσα γιατί έχει τα ματ απέξω. στο δρόμο έχει τα ματ, όπως τότε είχε τους στρατιώτες.
παρασκευή περνώ μπροστά από το πανεπιστήμιο. μιλώ στους νεαρούς των ματ που σφραγίζουν την πόρτα και δεν μπορώ να μπω. βλέπω στα μάτια τους παιδιά μου, κι όταν λέω παιδιά μου, τολμώ να πω και φοιτητές μου, και τους λέω ότι αυτοί δε ζούσαν τότε, αλλά η παρουσία τους, που εμποδίζει την είσοδο φοιητητών και καθηγητών στο πανεπιστήμιο, μου φέρνει εκείνη τη νεκρική εικόνα των παιδικών μου χρόνων
και τα παιδιά με σέβονται, αυτά τα σιδηρόφρακτα, με κοιτάνε μου απαντούν με ευγένεια, ΈΝΑΣ ΡΟΥΦΙΆΝΟΣ
ΈΝΑΣ ΡΟΥΦΙΆΝΟΣ όμως, πιο κει, αναλαμβάνει να καθαρίσει με τον τρόπο του 67 'τι λες κυρά μου, ξέρεις πώς λειτουργούν τα πανεπιστήμια στο εξωτερικό, πήγαινε δες και μετά τα λέμε'
και τότε βέβαια, μια κυρία της ηλικίας μου, εγώ δλδ, μεταβάλλομαι σε ύαιναι και του απαντώ όπως του χρειάζεται. σε μένα το λέει, που ζούσα στο εξωτερικό 20 χρόνια, που ήρθα εδώ γιατί εδώ είναι η πατρίδα μου και η ταυτότητά μου, που αγαπώ τη δουλειά μου, που κάνω ό,τι μπορώ! ο τύπος βέβαια έγινε λούης στη συνέχεια.
ημέρα πένθους σήμερα. όχι για τη 17 νοέμβρη 1973. για τις μέρες νοέμβρη 2014.
χτες ο κ. Αλιβιζάτος γράφει στην καθημερινή (16.11.2014, σελ. 22) : ''Για " απαράδεκτη κλιμάκωση αυταρχισμού" μίλησε στη Βουλή ο συνήθως πιο συγκρατημένος κ. Θ. Δρίτσας, ενώ ο κ. Δημ. Τσουκαλάς δε δίστασε να χαρακτηρίσει τον Θ. Φορτσάκη 'πρύτανη των ΜΑΤ' και να τον συγκρίνει με τον Ευ. Σδράκα, δλδ τον θλιβερό εκείνο πρύτανη του ΑΠΘ, ο οποίος, επί δικτατορίας, είχε καλέσει τα τανκσ για να απομακρύνει τους φοιτητές από το πανεπιστήμιο"
και μετά ο κύριος Αλιβιζάτος συνεχίζει:
"Με τα ΜΑΤ βέβαια δεν μπορούν να πορευθούν τα πανεπιστήμια. ούτε όμως και με την ασυδοσία των όποιων περιθωριακών ομάδων".
συμφωνώ απόλυτα με αυτή την τελευταία παράγραφο.
θλίβομαι όμως με τον τίτλο που δίνει ο αγαπητος συνάδελφος στο άρθρο του αυτό: δίνει τον τίτλο 'ΟΙ μεγάλες ευθύνες του ΣΥΡΙΖΑ'
δεν ξέρω τι σχέση έχουν αυτά που αναφέρει με τις ευθύνες του σύριζα.
ημέρα πένθους λοιπόν σήμερα. γιατί τα ματ, η αστυνόμευση, ο πατερναλισμός, φαίνονται να συμβουλεύουν ανθρώπους που δημοκρατικά κατακτούν αξιώματα, και προφανώς κάτι, κάποιο σκάλωμα συμβαίνει, και λειτουργούν, έστω και κατά λάθος, δικτατορικά.
ημέρα πένθους.

Σάββατο 15 Νοεμβρίου 2014

ενθύμια, θυμοί, και χαμόγελα

χμ, το έχασα. ποιο; θα μου πείτε. αυτό που έγραφα...
ή μήπως έχασα ένα κομμάτι της ζωής μου επειδή δεν το κατάλαβα;
ή μήπως το κέρδισα επειδή δεν το κατάλαβα, κι επειδή έτσι, τελικά, φάνηκε το μεγαλείο του καθενός...
σκέφτομαι τον χάινριχ χούσμαν, που μου έλεγε γελώντας ότι τον βάφτισαν μέσα σε κολώνια, μιας και μιλούσαμε γαλλικά, και η κολώνια στα γαλλικά λέγεται eau de cologne. ο heinrich hussmann γεννήθηκε στην κολωνία το 1908. να το βιογραφικό του:


Born: December 16, 1908 - Cologne, Germany
Died: November 8, 1983 - Brussels, Belgium
The distinguished German musicologist, Heinrich Husmann, studied musicology with Ludwig at the University of Göttingen, and with Hornbostel, Schering, Wolf, and Blume at the Humboldt University in Berlin. He received his Ph.D. there in 1932.
In 1933 Heinrich Husmann was appointed assistant lecturer at the musicological institute at the University of
Leipzig. He completed his Habilitation there in 1941, and then was made its acting director in 1944. He completed a 2nd Habilitation at the University of Hamburg in 1948. He organised its musicological institute in 1949, was a reader there from 1956 and a professor from 1958. In 1960 he became a professor of musicology at the University of Göttingen.
Heinrich Husmann's books include: Funf- und siebenstellige Centstafeln zur Berechnung musikalischer lntervalle (Leiden, 1951); Vom Wesen der Konsonanz (Heidelberg, 1953); Einführung in die Musikwissenschaft (Heidelberg, 1958); Grundlagen der antiken und orientalischen Musikkultur (
Berlin, 1961).Source: Baker’s Biographical Dictionary of 20th Century Classical Musicians (1997) Contributed by Aryeh Oron (July 2007)
 για τα 60 του χρόνια, έγραψαν, διαπρεπείς μουσικολόγοι από όλα τα μέρη του κόσμου, έναν τόμο γι'αυτόν:


Becker & R. Gerlach, editors: Speculum musicae artis: Festgabefiir Heinrich Husmann (Munich, 1970)

είχε σταθεί για χρόνια επτά μέντοράς μου. αιωνία του η μνήμη, θα ξαναγράψω πάλι και πάλι γι'αυτόν.
μουσικολόγος ειδικευμένος στη μεσαιωνική μουσική, κυρίως την ανατολική, αλλά με εντελώς απόλυτες γνώσεις και για το γρηγοριανό μέλος, και χίλια δυο άλλα, είχε στην ελλάδα δυο αγαπημένους φίλους: τον σίμωνα καρρά, τον αείμνηστο, και τον πολύ φοβερό ιεροψάλτη αγγελόπουλο, τους είχα γνωρίσει και τους δυο, μαζί του και μαζί με τον αδελφό μου.
είχε αντίθετες απόψεις, με κάποιον άλλον, έλληνα μουσικολόγο, φοβερό επίσης επιστήμονα και ιεροψάλτη, τον στάθη, καθηγητή πανεπιστημίου.
μια φορά που είχε έρθει ο γρηγόρης στάθης, ιεροψάλτης χοράρχης με τη χορωδία του στις βρυξέλλες, ο χούσμαν με είχε πάρει μαζί του να πάμε στο ρεσιτάλ που είχαν δώσει στη μητρόπολη των βρυξελλών, τον γοτθικό ναό σάν μισέλ...
αχ, που είναι τα χρόνια, τα ωραία χρόνια, που είχες λουλούδια μεσ' στην καρδιά, κλπ κλπ.
με πήρε σχεδόν από το χέρι, για να συγχαρούμε μαζί το στάθη και τη χορωδία του.

είχαν ακριβώς αντίθετες αντιλήψεις για θέματα μουσικής.
ο στάθης, καλή του ώρα, δε θέλησε να δώσει το χέρι στο χούσμαν, γελάω που το σκέπτομαι, γιατί τον ξέρω το στάθη και τον αγαπώ, και την αείμνηστη γυναίκα του, και τη μια από τις κόρες τους.
ο στάθης είναι φοβερός μουσικός, ιεροψάλτης και μουσικολόγος. γεννήθηκε το 1939, ο χούσμαν γεννήθηκε 30 χρόνια πριν, το 1908. ο γέρος πλέον και σοφός χούσμαν, παρόλο που δε συμφωνούσαν σε πολλά, πήγε να τον συγχαρεί, κι ο φίλος τώρα στάθης, αρνήθηκε τότε, νέος ων και σπαθάτος, να του δώσει το χέρι!
όπως καταλαβαίνετε, αυτό έγινε σιγά σιγά ένα μεγάλο μάθημα για μένα.
μου καρφώθηκε και δε μου ξεκαρφωθεί ελπίζω ποτέ, ότι,
μπορείς να είσαι εναντίον μιας θεωρίας ή μιας τοποθέτησης, μπορείς να διεκδικείς ότι με τα επιχειρήματά σου έχεις δίκιο, ή μπορεί και να κάνεις και λάθος επιμένοντας. 

ΑΥΤΌ ΔΕΝ ΈΧΕΙ ΣΗΜΑΣΙΑ.
ΣΗΜΑΣΊΑ ΈΧΕΙ ΝΑ ΑΓΑΠΑΣ ΜΕ ΕΙΛΙΚΡΙΝΕΙΑ ΤΗΝ ΈΡΕΥΝΑ

και να παίζεις με τις αλήθειες, τα επιχειρήματα, τα ευρήματα, τα ευφυολογήματα καμιά φορά, τους κοινούς τόπους, τις ιδέες, τις ιδεολογίες, χωρίς να καταδικάζεις κανέναν!!!

να κι εγώ τώρα, κοντά στα εξήντα.
χτες, προέδρευα σε μια ημερίδα, όπου ένας υπέροχος μουσικολόγος και μουσικός, ο Nidaa Abou Mrad, εξέφραζε γνώμες που δεν ανταποκρίνονταν στη σκέψη όλων. κάποιοι από το ακροατήριο εξέφρασαν τις δικές τους γνώμες.
τι να σημαίνει αυτό;
ότι είχε άδικο ο ομιλητής; όχι βέβαια. ότι είχαν άδικοι οι παρεμβαίνοντες; όχι βέβαια!
τι να σημαίνει λοιπόν αυτό;
ότι, με το διάλογο προοδεύει η επιστήμη.
και: ότι η άγνοια χαλί πρέπει να γίνεται, να το πατάμε για να προχωράμε. το χαλί αυτό είναι ζεστό το χειμώνα και δροσερό το καλοκαίρι.
η άγνοια είναι κάτι που πρέπει πάντα να το παίρνεις με το μέρος σου, να το θεωρείς δικό σου, κι όχι να γελάς ειρωνικά και να νομίζεις ότι η άγνοια είναι μακριά σου.

να, αυτά ήθελα να πω.
πέρασα υπέροχα χτες. όντως.

 

Πέμπτη 30 Οκτωβρίου 2014

Κυριακή 19 Οκτωβρίου 2014

δύσκολη μέρα. ΆΚΟΥ ΑΝΘΡΩΠΆΚΟ.

διόρθωνα γραπτά.
σταμάτησα όταν διάβασα 'η πρωτεύουσα του βυζαντινού κράτους ήταν η ραβένα και μετά η μέση ανατολή'.
άλλο γραπτό: 'συμπερασματικά λοιπόν διαπιστώνουε ότι το Βυζάντιο συνδέεεται άμεσα με το χώρο της ιταλικής χερσονήσου, ύστερα από την τοποθέτησή του στη Μέση Ανατολή, άμεσος και κύριος στόχος δεν έπαυε να είναι η κατάκτηση του δυτικου κόσμου και ιδιαίτερα της Ιταλίας όπου και ήταν πιο εύκολη η πρόσβαση του βυζαντινού στρατού'.

ο φοιτητής που έγραψε αυτά έχει τελειώσει το πρώτο έτος σε τμήμα που ενδιαφέρει όλως ιδιαιτέρως η Μικρά Ασία. σ'αυτό το πρώτο έτος το παιδί έχει διδαχθεί κι ένα μάθημα που λέγεται 'βυζάντιο και ισλαμικός κόσμος'. το μάθημα -για να μην κατακρίνω ή δίνω την εντύπωση ότι κατακρίνω, άλλους συναδέλφους-, το δίδαξα εγώ. δε θα ήθελα να πω αν είμαι καλή δασκάλα, το λένε και συνάδελφοί μου και φοιτητές. προσπαθώ τουλάχιστον να είμαι έντιμη και ενσυνείδητη, φυσικά και έχω αναφερθεί σε πλήθος θέματα που θεωρώ βασικά για τη 'μόρφωση' της επιστημονικής παιδείας στους φοιτητές. ένα θέμα που προσέχω πάντα ιδιαίτερα, είναι η απόσταση από πράξεις προπαγάνδας υπέρ ή κατά, κοινωνικών, ιστορικών και θρησκευτικών θεμάτων.
ενδέχεται όμως τα παιδιά να έχουν δεχθεί τόσο στρεβλή 'μόρφωση' στα σχολεία, που αν δεν λάβεις μέτρα 'προπαγάνδας', δλδ δεν τους πιπιλίσεις το μυαλό, δε συμ-μορφώνονται με επιστημονική σκέψη.
ποιος φταίει;
οι καθηγητές τους; μπορεί ρε παιδί μου, αλλά όχι όλοι! πώς γίνεται λοιπόν και η γενική εικόνα είναι τόσο απογοητευτική;
φταίει ότι τα παιδιά είναι 'φραπεδιά κι έτσι'; και πάλι δε γίνεται η φραπεδιά να στερεί φαιά ουσία από τον εγκέφαλο, να σου γεμίζει ο άλλος καλόπιστα 5 σελίδες χωρίς καμιά πραγματική αναφορά σε κάτι. δλδ να σου γράφει για να μη σου λέει τίποτε. δεν έχουμε χαμένα κορμιά για παιδιά, αν το δεχόμασταν αυτό θα σκεφτόμασταν ότι είμαστε οι γονείς τους.
πώς γίνεται όμως ότι για να μας ακούσουν -ενώ στην τάξη βασιλεύει σιγή και ενδιαφέρον- για να δεχτούν να σκεφτούν κάπως διαφορετικά, κάπως δημιουργικά- θα πρέπει να χρησιμοποιείται λόγος προπαγανδιστικός και άρα ανέντιμος;
πώς γίνεται τα παιδιά να μην καταλαβαίνουν ότι άλλο πράξη -και η γνώση είναι πράξη- και άλλο θεωρία του τίποτα όπου μιλάω χωρίς να ξέρω, και κρατώ το λόγο με το συνειρμό των γενικεύσεων σαν ασκό του αιόλου;

νομίζω πως φταίει η υποταγή που το σύστημά μας τους έχει βάλει στο κεφάλι.
όχι ότι οι γάλλοι, ας πούμε, είναι καλύτεροι κι έχουν καλύτερο σύστημα, όχι. δεν ξέρω για το αμερικάνικο σύστημα από κοντά οπότε δε μιλώ. άλλωστε, στο παγκοσμιοποιημένο πλανήτη γη ζούμε, εμείς οι λεγόμενοι 'δυτικοί κι ανεπτυγμένοι', βλέπουμε δε και τους άλλους τους 'ανατολίτες' ή 'ανατολικούς' αν είναι διαφορετικοί ...!
πάντως, με το να εμφυσάς από την α' γυμνασίου στα παιδιά ότι πρέπει να κυνηγάνε μόρια και βαθμουλάκια,  με τους βαθμούς και τις χιλιάδες μονάδες, έχουμε υποτάξει τα παιδιά, τα έχουμε σκλαβώσει, υποδουλώσει, εξουθενώσει στο 'κοίτα ανθρωπάκο, μάζεψε μονάδες, αυτό είναι το μυστικό. δλδ το μυστικό είναι ΜΉ ΣΚΈΠΤΕΣΑΙ. απλώς, να αποστηθίζεις και να 'σαι λίγο πονηρούλης.

άκου ανθρωπάκο.

συνάδελφε γονιέ και συνάδελφε δάσκαλε. βγάζεις τυποποιημένα προϊόντα, το κατάλαβες; απέτυχες.

άκου ανθρωπάκο, συνάδελφε του υπουργείου παιδείας. κι εσύ, ο όποιος εσύ που υποτάσσεται στα προηγούμενα της τελευταίας 50ετίας γιατί φοβάσαι να μιλήσεις, φοβάσαι να καταλάβεις, δε σε ενδιαφέρει ρε παιδί μου, απέτυχες.

βρες λύση, ξαναβάλε το μυαλό σου, αν έχεις, να δουλέψει. δε γίνεται η κοινωνία να βασίζεται σε χιλιάδες μονάδες που μαζεύουν τα παιδιά μας όπως οι ρακοσυλλέκτες μαζεύουν από τα σκουπίδια. πρέπει η παιδεία μας να πάρει το χρώμα της ζωής. το χρώμα της ζωής δεν είναι οι βρωμερές θεωρίες του κάθε ιστορικού της αποδόμησης. πριν την αποδόμηση, πρέπει να υπάρξει δομή - γνώση - λογική, πρέπει να υπάρχει αγάπη για αυτό που σπουδάζεις και διδάσκεις, όχι μίσος, εμπάθεια, υποκειμενισμός, κυνισμός.
πρέπει να ντύσεις την ψυχή του ανθρώπου με τη γνώση, κι όχι να την απογυμνώσεις με την αγωνία του 'στον κόσμο της ανεργίας βρες μια δουλειά, ζεις γι'αυτό και μόνο'.

Ανθρωπάκο, πρέπει κάτι να κάνεις, αλλιώς τρίζει ακόμη και η καρέκλα σου.
ευτυχώς που τρίζει, αυτήν, τουλάχιστον την ακούς, διότι ενδεχομένως σε ενδιαφέρει.

Κυριακή 5 Οκτωβρίου 2014

Nadia Maria el-Cheikh, Το Βυζάντιο όπως το είδαν οι Άραβες, 6.10.2014, παρουσίαση του βιβλίου

το βιβλίο της κας ελ-Σέιχ Byzantium viewed by Arabs, Harvard University Press, 2004, έχει δεχτεί πολύ καλές κριτικές από διάσημα ονόματα του επιστημονικού χώρου. Την ελληνική μετάφραση του έργου ανέλαβαν και εξέδωσαν οι Εναλλακτικές Εκδόσεις (Αθήνα 2013).

Οι Εναλλακτικές Εκδόσεις και η Ελληνολιβανική Πολιτιστική Ένωση σας προσκαλούν στην παρουσίαση του βιβλίου:
Το Βυζάντιο όπως το είδαν οι Άραβες
Το βιβλίο θα παρουσιάσουν οι:
Κονδύλη Ελένη, καθηγήτρια Παν/μίου Αθηνών
Δημητρακόπουλος Φώτης, καθηγητής Παν/μίου Αθηνών
Κελέρμενος Νίκος, επιμελητής της έκδοσης
και η συγγραφέας:
Νάντια Μαρία Ελ Σέιχ
Θα συντονίσει ο εκδότης Γιώργος Καραμπελιάς
Χαιρετισμό θα απευθύνει ο Φουάντ Αμπντούλ Μάλακ
γραμματέας της Ελληνολιβανικής Πολιτιστικής Ένωσης.
Τη Δευτέρα 6 Οκτωβρίου και ώρα 19:30,
στον χώρο πολιτισμού Ξενοφώντος 4, στην πλ. Συντάγματος.

Τρίτη 23 Σεπτεμβρίου 2014

ελλάς το μεγαλείο σου και πώς κόβονται γέφυρες για τη χώρα μας

λοιπόν, ένας 'γνωστός' μου, πήρε ένα βραβείο από άλλη χώρα.
έγραψαν στο πανεπιστήμιό του, σε συγκεκριμένα πρόσωπα (που μάλιστα τον είχαν ρωτήσει ποια είναι ονομαστικά). η επιστολή είχε ως εξής:


τάδε πανεπιστήμιο δυτικής ευρώπης
τάδε καθηγητής
διευθυντής της τάξης των Γραμμάτων της τάδε βασιλικής Ακαδημίας της τάδε χώρας

επιστολή με κόκκινη σφραγίδα που γράφει 'COPIE' , δλδ 'αντίγραφο'. 
τάδε πόλη, 
ημερομηνία 2008.
 
κύριε καθηγητά,
αγαπητέ συνάδελφε,

έχω τη μεγάλη ευχαρίστηση να σας ανακοινόσω ότι η ετήσια επιβράβευση του τάδε οργανισμού που ίδρυσε η Ακαδημία μας το 1925, που έχει ως σκοπό την ανάπτυξη του τάδε τομέα, αποδίδεται φέτος στον τον κ. τάδε, καθηγητή του ιδρύματός σας.

ο κ. τάδε δεν είναι άγνωστος στη χώρα μας, όπου και έχει σπουδάσει. μάλιστα, το έτος 1993, του αποδόθηκε το βραβείο τάδε (άλλο βραβείο). η τωρινή δεύτερη επιτυχία καταδείχνει την αξιοσύνη του προσωπου ως προς την ανάπτυξη της  επιστήμης που υπηρετεί, και οι εργασίες του εντυπωσίασαν την επιτροπή της οποίας έχω την τιμή να προϊσταμαι.

δεχθείτε, κύριε καθηγητά, αγαπητέ συνάδελφε, την έκφραση της εκτίμησής μου

καθηγητής τάδε.
----------------
κανείς όμως δεν απάντησε. καμιά συνέχεια δε δόθηκε σε ανθρώπους που θα επιθυμούσαν συνεργασία. κρίμα.

Σάββατο 20 Σεπτεμβρίου 2014

ρέστα από ομιλίες.

είναι μια αρρώστεια που έχω να πηγαίνω σε ομιλίες άσχετες με την ειδικότητά μου.
αυτή η αρρώστεια λειτουργεί ομοιοπαθητικά και θεραπεύει την ασθένεια του 'καβαλάω το καλάμι' (μεταφράστε: τα ξέρω όλα δοξάστε με).
φεύγεις από την ομιλία με τη σκέψη: μωρή, τίποτα δεν ξέρεις, το είδες;
φεύγεις επίσης από την ομιλία με νησίδες σκέψης για διάφορα πράγματα που δεν είχαν περάσει από το μυαλό σου.

πάντα κρατάω σημειώσεις από τις ομιλίες. το χούι αυτό το απέκτησα στα 16 μου, πλησιάζω τα 60 και δε λέει να φύγει, κι ούτε θα φύγει όσο έχω δάχτυλα που κουνιούνται.

βρήκα λοιπόν μια σελίδα με σημειώσεις από μια ημερίδα που είχε κάνει το κέντρο ερευνών για το θάνατο και τη ζωή. είχε μιλήσει ο αθάνατος νανόπουλος, ευαγγελοπούλου (εντατικολόγος) ο φιλίπ ναβαρόν, γάλλος ψυχαναλυτής αν θυμάμαι καλά. τα ονόματα αυτά τα είχα γραμμένα με το τι είπε ο καθένας.

δεν θα ενδιαφέρουν προφανώς κανέναν στα σοβαρά, όμως εγώ αυτό τον καιρό πετάω χαρτιά. ε, θα τα πετάξω στη μαύρη τρύπα του διαδικτύου...
--------------------
'τα σύμπαντα'
μέσα σ'αυτά ο άνθρωπος είναι μια μικρή ύπαρξη. ένα ελάχιστο. και γι' αυτό πολύτιμο.
ενέχεται από θαυμασμό και φόβο για τον κόσμο και τη θέση του σε αυτόν.
έχει μια εικόνα του κόσμου.
τι είναι η πραγματικότητα και τι η εικόνα της. πόσο χάος και τι έχει ανάμεσά τους...

το πνεύμα είναι παράγωγο της ύλης. ο εγκέφαλος είναι το όργανο του νου. ιεραρχική δομή (αυτό είναι του νανόπουλου κι εγώ που είμαι χαζή δεν καταλαβαίνω το 'ιεραρχική δομή'). η εξωτερική πληροφορία γίνεται ηλεκτρομηχανική (αν εννοεί ότι το ανθρώπινο πνεύμα είναι απότοκος της ύλης, ναι, συμφωνώ, κυρίως επειδή είμαι χριστιανή και σκέφτομαι ότι η δημιουργία είναι έργο του Θεού). ο νανοπουλος είπε 'προδιαγεγραμμένςο αρμονικός χορός'
τρελάθηκα που το άκουσα, μου καρφώθηκε και το σκεφτομαι ακόμη τώρα, χρόνια μετά την ομιλία 2 ή 3.
η ύλη δεν παράγει μόνο το πνεύμα.
η τέχνη και όλες οι μορφές του ανθρώπινου πολιτισμού είναι η προσπάθεια να καταλάβει ο άνθρωπος τον κόσμο.
ο χώρος για το θαύμα (μήπως είναι το χάος; λέω γω)
νανόπουλος: νους και βίωμα (μεγαλείο)
μετά/νοια
αξιοπρέπεια;
παρά-δοση και ανανέωση.

η εντατικολόγος κα ευαγγελοπούλου είχε μιλήσει για τα 'νανουρίσματα'
σημαντικό αν σκεφτείς ότι αυτή είναι στο μεταίχμιο μεταξύ ζωής και θανάτου (το έχω βιώσει, καταλαβαίνω)
από την ομιλία της λοιπόν:
ο ύπνος συνορεύει με το θάνατο.
τραγική εμπειρία παιδικού ύπνου, από πολλ΄ς πλευρές: η αγωνία του 'φεύγω' (τραγουδάω νανουρίζω, κουνάω σ'αγγίζω να μην καταλάβεις το φευγιό), και παράλληλα φεύγεις γιατί:
(το αντίθετο από το προηγούενο): 'κοιμήσου ορφανό παιδί μη βλέπεις την ορφάνια'...
νανούρισμα, τελευταία ηχώ της μέρας.

πραγματικά τροφή για σκέψη.

θυμάμαι και τι τους είπα εγώ, κι ο ψυχαναλυτής είπε 'εγώ είμαι χριστιανός, δεν μπορώ να απαντήσω'. μα κι εγώ χριστιανή ορθόδοξη λέω ότι είμαι και θέλω να είμαι.
αφού μιλούσαν για το θάνατο, τους έφερε παράδειγμα τη σκύλα μου.
η σκύλα μου γέννησε τρία σκυλάκια.
1. ο 18χρονος γιος μου λουκάς, μου είπε έντρομος: μαμά, η αμίνα έφαγε το ένα σκυλάκι της!!!
ο πανδαμάτωρ χρόνος, η καλύτερα ο Κ/Χρόνος (κρόνος = χρόνος) που τρώει τα παιδιά του
2. γύρισα απόγευμα από τη δουλειά μου. μόλις έφτασα κι άνοιξα την πόρτα του κήπου η αμίνα μου έφερε πάνω στο χαλάκι ένα νεκρό παιδί της!!!
το ζώο μου κοινοποίησε ένα θάνατο. μου ζήτησε να το δω!
3. το τρίτο επιβίωσε, το έχουμε ακόμα και το λέμε 'κουτάβιο', τώρα πια είναι τεράστιος ο κουτάβιος.
άρα τα ζώα έχουν ηθική σκέψη πολύ μα πολύ κοντά στον πολιτισμό του ανθρώπου σε όλες τις εκφάνσεις του....

τώρα πετάω το χαρτί αυτό στην ανακύκλωση. μη νομίζετε ότι τυχαία το έγραψα. θα σκεφτομαι ακόμη για καιρό πώς βλέπουν τον κόσμο οι άνθρωποι...

Πέμπτη 28 Αυγούστου 2014

μια κηδεία με όλα τα λαογραφικά στοιχεία που φαντάζεστε ή δε φαντάζεστε

πρώτ'απ'όλα ο πιτσιρικάς ο άγγελος.
5-6 χρόνων. λυσασμένος να δει τι έγινε, όταν πήγαν τον παππού στο νεκροταφείο, η μαμά του έκρινε ως αυστηρά ακατάλληλες τις σκηνές και του έκλεισε τα μάτια. ο χαριτωμένος μικρός λύσσαξε βέβαια, και ρώταγε: τι του κάνανε; τι του κάνανε και δεν ήθελες να δω;
τον συνάντησα να ρωτά εναγωνίως, ο μπαμπάς να θέλει να τον βάλει στο αυτοκίνητο και η μαμά να του λέει ότι αυτά δεν είναι για παιδιά.
λέω στον άγγελο:
τι του κάνανε; θες να σου πω εγώ τι του έκαναν;
ναι, λέει ο άγγελος, και γατζώνει τα μάτια του ορθάνοιχτα πάνω μου και περιμένει.
ε να, ο παππούς γέρασε και πέθανε. αφού κάναμε όλοι την προσευχή μας για να ξεκουραστεί καλά τώρα, τον βάλαμε μέσα σ'ένα ωραίο κουτί, του βάλαμε και πολλά λουλούδια μαζί του, και την ώρα που χώνανε το κουτί στον τάφο του, ένας άγγελος που δεν τον βλέπουμε εμείς, ήρθε ακριβώς εκείνη την ώρα, πήρε στα χέρια του την ψυχή του παππού και την ανέβασε στον ουρανό. αυτό είναι όλο!
και να δεις που σε λίγο καιρό θα φυτρώνουνε λουλούδια στον τάφο του παππού. βέβαια, το κακό είναι ότι τώρα δεν θα τον βλέπουμε, αλλά τι να γίνει! έτσι γίνεται με όλους τους ανθρώπους.
ο μικρός αγαλλίασε.
τώρα εντάξει, κατάλαβα! τώρα κατάλαβα! και μπήκε στο αυτοκίνητο ενώ πριν γινόταν της μουρλής.
αγγελούδι μου!... κατάλαβε, είχε ανάγκη κάτι να καταλάβει...
η μαμά του όμως είχε κι αυτή ανάγκη να μου εξηγήσει γιατί είχε τόσο φρικάρει και δεν ήθελε τέτοιες μνήμες στα παιδάκια της:
όταν ήταν η ίδια 11 χρόνων, μια κοπελίτσα 19χρονη, γειτονοπούλα, που της έκανε μάθημα αγγλικά, χτυπήθηκε από καλπάζοντα καρκίνο, πώς να το πω δεν ξέρω, και πέθανε σε διάστημα μικρότερο του χρόνου. η οδύνη των γονιών ήταν τέτοια που κατά τις λαϊκές συνήθειες έντυσαν νυφούλα τη νεκρή κόρη, κι έβαλαν παράνυμφο στο θάνατο την 11χρονη τότε μαμά του αγγέλου. καταλαβαίνετε τι βιασμό υπέστη η παιδική ψυχή της! ένιωσε κι αυτή πιο ήσυχα όταν είδε πλήρως ικανοποιημένο (δεν μπορούσε ο δόλιος να κανει κι αλλιώς!) τον μικρό της άγγελο.
...
η κηδεία που πήγα με έκανε να χύσω πολλά δάκρυα, για πολλούς και διάφορους λόγους, αλλά ήταν πραγματικά μια υπέροχη κηδεία.
ένας άνθρωπος πάνω από 80, πέθανε στο βέλγιο. μετανάστης εκεί πάνω από 50 χρόνια, γύρισε πια μονίμως στην πατρίδα του.
η γυναίκα του φρόντισε να έχει μαζί του όλα όσα είχε στην καθημερινότητά του. έτσι κι εγώ γνώριζα το καλό του κουστούμι, την καλή του γραβάτα, το στυλό που είχε στο τσεπάκι του σακακιού, τα γυαλιά του.
έστειλε το γιο της στην τράπεζα να φέρει χρήματα κατακαίνουρια, να του τα δώσει να έχει μαζί του για το πέρασμα στην άλλη ζωή.

έκαναν τη μεταφορά από το βέλγιο, και τον έφεραν στο σπίτι του στο χωριό θεολόγος ευβοίας.
έξω στην αυλή είχαν στηθεί καρέκλες ανάμεσα στις γλάστρες, για τους άντρες και τους γέρους...

σ'ένα τραπέζι υπήρχαν κεριά, κι ένα μπολάκι.
ρώτησα γιατί πράγμα είναι, μου είπαν: αυτοί που θα 'ρχονται θα παίρνουν ένα κερί ν'ανάψουν στον πεθαμένο. στο μπολάκι θα βάζουν τα λεφτά που θα πάνε στην εκκλησία την ώρα της κηδείας.
ο νεκρός έφτασε εκεί γύρω στις 9 το βράδυ. μαζί ήλθαν και οι παππάδες του χωριού, ήταν 2, δεν ξέρω αν ήταν κι από κάπου αλλού, εν πάση περιπτώσει, άνοιξαν το φέρετρο (μπρ...) και εκαναν ένα τρισάγιο γι'αυτόν. πάνω στο πρόσωπό του είχαν ένα μαντήλι με τον εσταυρωμένο, κι όταν η γυναίκα του απευθυνόμενη σ'αυτόν ήθελε να τον δει, οι γυναίκες του χωριού της έλεγαν:
-μη, έχει νυχτώσει, δεν πρέπει.
οι γυναίκες του χωριού είχαν πάρει θέση μέσα στο δωμάτιο του νεκρού.
η αδελφή του ήταν εκεί και εκτελούσε χρέη μοιρολογίστρας, μαζί με τη γυναίκα του, αλλά η αδελφή το είχε δηλώσει, είχε έρθει εκεί για να τον κλάψει, έτσι έλεγε. πήρε λοιπόν ένα συρτό συρικτικό μόνοτονο ψαλμικό δημοτικό τόνο κι άρχισε τα διάφορα.
ένιωθα να πνίγομαι, ήμουν δίπλα της. χρειάστηκε να πάρω λεξοτανίλ πάντως, ήταν πολύ έντονη δοκιμασία, πρώτη φορά μου συνέβαινε, παρόλο που έχω θάψει μάνα και πατέρα. γύρω οι γυναίκες του χωριού, συγγενείς, φίλες, είχε έρθει να ξενυχτήσουν το νεκρό.
πάνω του έβαζαν κεριά που τα είχαν πλάσει σαν κουλούρες, κι όρθωναν το κομμάτι του κεριού που καιγόταν.
σε κάποια φάση εγώ αποσύρθηκα με τα παιδιά μου και κοιμήθηκα.
ξύπνησα γύρω στις 4 και πήγα να δω τι γίνεται. το μοιρολόι είχε σωπάσει, η κουβέντα είχε ανάψει ανάμεσα στις γυναίκες, η χήρα καθόταν στο προσκεφάλι του άντρα της, τον κοίταζε, κάποιος βρισκόταν κάτι να πει. η μοιρολογίστρα αδελφή είχε στεγνώσει συναισθηματικά. καθόταν ακίνητη και κοιτούσε στο πουθενά.
όταν ήρθε η ώρα της κηδείας, πρωί μετά τη λειτουργία, μου εξήγησαν ότι 3 γυναίκες δεν πάνε στην κηδεία, μένουν, καθαρίζουν το σπίτι, βάζουν το τραπέζι (που είχε αποσυρθεί για να χωρά ο νεκρός) στη θέση του, γιατί, αμέσως μετά τη κηδεία, θα έρθει ο παπάς με τη χήρα να κάνουν αγιασμό στο σπίτι.
βρήκα πολύ οργανωμένες και καθάριες και συναδελφικές τις συνήθειες του χωριού.
όταν ήρθε η ώρα της κηδείας, ήρθαν, πήρε η νεκροφόρα τον νεκρό, κι από πίσω όλοι, παπάδες και συγγενείς κλπ.
έγινε η κηδεία, τον πήραν τον έβαλαν στον τάφο αφού του έλυσαν τα χέρια και τα πόδια,
και μετά υπήρχε ψωμί, τυρί, ελιές και χυμός για όλους.
στη συνέχεια, στην πλατεία του χωριού ένα καφενείο είχε αναλάβει πίτες, τυρί ψωμί νερό και κρασί.
όταν εγώ γύρισα σπίτι, όλα είχαν ταχτοποιηθεί.
πέσαμε να κοιμηθούμε γιατί πράγματι και ποδαρόδρομος, και συγκίνηση, και ένταση.
στο απογευματινό καφεδάκι, άρχισε να 'ρχεται ένας, δυο, κλπ.
όχι η πληθώρα η χτεσινή, προφανώς φίλοι και συγγενείς, κι αυτοί σχετικά λίγοι.
όμως όλες οι γυναίκες έρχονταν με σκεπασμένα: βαστούσαν άλλη ταψί με τυρόπιττα, άλλη μακαρόνια με δεν ξέρω τι, κλπ κλπ.
έβαλαν στην αυλή τα τραπέζια μόνες τους, τα τραπεζομάντηλα του σπιτιού, τα μαχαιροπήρουνα.
κι έγινε ένα χαρούμενο, απλό, ξεκούραστο τραπέζι, που το λένε 'της παρηγοριάς'...
πραγματικά, των ελλήνων οι κοινότητες κάνουν άλλο γαλαξία.

ζωή σ'εμάς, όλα πολύ όμορφα, πολύ σοφά μελετημένα.
καλό απόγευμα, όλα σε κάποια φάση τελειώνουν.

Παρασκευή 22 Αυγούστου 2014

1971. Βέλγιο V. Andre et Helene Luyckx, ...

σιγά σιγά γνωριστήκαμε με έλληνες φοιτητές, χάρη στον αδελφό μου, φοιτητή ήδη.
ψάχναμε και για ορθόδοξη εκκλησία. η Μαρία Πετρίδου, που μόνο με κεφαλαία της καρδιάς μου θα μπορούσα να γράψω, είχε πει στη μάνα μου, πριν φύγουμε από την Ελλάδα: "και στην ορθοδοξη εκκλησία! και ψωμί να μην έχετε, να πηγαίνετε!". η μάνα μου δεν το πίστευε αυτό, ναι, φτωχοί είμαστε, αλλά είχαμε πάντα φαγητό και πολλά άλλα. κάπως άρχιζε να επαληθεύεται αυτό το ψωμί, καθότι η εκκλησία ήταν στις βρυξέλλες, σε άλλη πόλη, και τα κόμιστρα αρκετά. όμως, θεός σχωρέστην η μάνα μου, είχε αρχές. βρήκαμε όμως και μια ρωσική ορθόδοξη εκκλησία στη λουβαίν, σ'ένα διαμέρισμα στον τοίχο της μεγάλης φυλακής της λουβαίν
η εκκλησία λειτουργούσε μια φορά το μήνα, οπότε πηγαίναμε εκεί και γλυτώναμε τα εισητήρια. οι ρώσοι κατενθουσιάστηκαν που υπήρχαν έλληνες στη λουβαίν. πολύ ωραία παρέα κάναμε! ανάμεσά τους ήταν κι ένα γλυκούλικο μωρό, ο λιόσα!!! χοντρούλικο ρωσάκι με μεγάλα μάτια και στρογγυλό κεφάλι, η μαμά του τον κρατούσε πάντα αγκαλίτσα, ο μπαμπάς του ο σέργιος ήταν καθηγητής φλαμανδικών, δλδ φιλόλογος, σε σχολείο, και συγχρόνως διάκονος.
χμ! πάντα ο πατήρ σέργιος έστελνε ένα καρτολίνο με την ημερομηνία της λειτουργίας, με τα ωραία πλαγιαστά καλλιγραφικά του γράμματα....
μεγάλη ιστορία ο πατήρ σέργιος, θα γράψω κάποτε γι'αυτόν τον αγιασμένο άνθρωπο, που πέθανε μητροπολίτης παρισιού...

μια μέρα, μάθαμε ότι ο κύριος Λόυξ, πρόξενος των ελλήνων φοιτητών της λουβαίν, προσκαλούσε όλους τους έλληνες φοιτητές για να μας γνωρίσει στο εσθιατόριο απέναντι από το σατό ντ'αραμπέργκ, ένα μαγευτικό μέρος. πήγαμε. ο κύριος Λόυξ ήταν καθηγητής στερεάς φυσικής ή κάτι τέτοιο στο πανεπιστήμιο της λουβαίν. η μητέρα του ήταν ελληνίδα, ήξερε άπταιστα ελληνικά, ήταν ένας ασπρομάλλης εξαιρετικά ευγενικός, καλοσυνάτος, σοφός...
στεκόταν με ευγένεια και μάθαινε ότι ήθελε να του πει ο καθένας: τι σπούδαζε, από πού ερχόταν, πώς τα πάει...
στο μοναχικό μας σπίτι την άλλη μέρα, δευτέρα απόγευμα, χτύπησε το κουδούνι της εξώπορτας!!!
για πρώτη φορά.
απάντησα εγώ.
η φωνή έλεγε:
είμαι ο Ανδρέας Luycx, πρόξενος της λουβαίν. ήρθα να βοηθήσω τον αδελφό σας.
και να σου ο κύριος Λόυξ, όπως τον λέγαμε εμείς, αυτός πρόφερε Luyckx, καθηγητής Πανεπιστημίου, ερχόταν σπίτι κρατώντας το τεράστιο βιβλίο χημείας του Μόρτιμερ, που είχαν οι πρωτοετείς της ιατρικής.
ο κύριος Λόυξ μας είπε: οι έλληνες φοιτητές στην ιατρική αποτυγχάνουν εξαιτίας του μαθήματος της χημείας. ήλθα λοιπόν να βοηθήσω τον αδελφό σας!!!
και όντως, έκανε μαθήματα χημείας στον αντρέα, χωρίς να του το ζητήσουμε, χωρίς να πάρει ποτέ του χρήματα!
ΠΟΤΈ ΔΕΝ ΈΧΩ ΦΕΡΘΕΙ ΕΓΏ ΜΕ ΤΟΣΗ ΚΑΛΟΣΥΝΗ.
κι ούτε έχω δει ποτέ άλλοτε κάποιο φίλο ή συνάδελφο να φερθεί με τέτοια καλοσύνη, όπως ο αείμνηστος αυτός άνθρωπος.
μόνο κάποτε, τη δεκαετία του ενενήντα, είχα βοηθήσει μια κυρία στο πανεπιστήμιο. αυτή είχε συγκινηθεί, και μου είπε:
ξέρετε, τέτοια συμπεριφορά δεν μου έχει ξανατύχει εδω. 
δάκρυσε, κι έψαξε στην τσάντα της λέγοντας:
ξέρετε τι μου θυμήσατε τώρα; έναν άνθρωπο, που κάποτε είχα μελετήσει εκεί που ήταν αυτός πρόξενος, και κουβαλώ μια φοιτητική βεβαίωση που έχει υπογράψει -και βέβαια σωστά καταλάβατε, η κυρία έβγαλε από την τσάντα της ένα έγγραφο με συγκινησιακή αξία, ήταν υπογραγραμμένο από τον κύριο Λόυξ...
τι να πεις τώρα, τι άλλο παρά μόνο ότι είσαι φτωχός μα στο καπελάκι της ζωής που έχεις μπροστά σου πέφτει η ελεημοσύνη του Θεού και των ανθρώπων τόσο πολύ, τόσο όμορφα, τόσο διδακτικά.
μετά από τέτοια, όλα είναι λίγα.


1971. Βέλγιο, IV

να λοιπόν, που βρέθηκα σε γαλλόφωνο σχολείο, σε τάξη που θεωρούσα ότι έπρεπε να πάω. οι δυσκολίες ήταν αρκετές, και παντός τύπου: τα βιβλία δεν είναι δωρεάν στο βέλγιο. οι μαθητές εκεί εξασφαλίζουν αγορά σε τιμή εξευτελιστική τα βιβλία των μαθητών που τελείωσαν την τάξη όπου θα πάνε αυτοί. εγώ όμως, που είχα φτάσει ένα-ενάμισυ μήνα αργότερα στο σχολείο, δεν είχα, ούτε ήξερα αυτή τη δυνατότητα. τα βιβλία της δευτεροβάθμιας μας φάνηκαν πανάκριβα. αφού δεν μπορούσαμε να τα αγοράσουμε όλα, κι αφού εγώ είχα την πρακτική του 'βιβλιοθήκη' (η πρακτική του 'βιβλιοθήκη' είναι, πχ, η συνήθεια που είχα αποκτήσει ήδη στο ατίνα, από τα 14, να μπαίνω σε δημόσιες βιβλιοθήκες και να βρίσκω ό,τι πέσει μπροστά μου, έτσι έχω ακόμη ένα αγαπημένο τετράδιο με αντιγραμμένο όλο τον εθνικό ύμνο στις πρώτες είκοσι σελίδες, και δε θυμάμαι ποια συλλογή του σαχτούρη, στις υπόλοιπες -ο συνδυασμός φανέρωνε ότι οι επιλογές ήταν τυχαίες και γι' αυτό σπουδαίες-). η λουβαίν, φοιτητούπολη, ήταν γεμάτη βιβλιοθήκες. έτσι, στο μάθημα των αρχαίων ελληνικών που κάναμε σοφοκλή και όμηρο, δεν αγόρασα βιβλία, σκόπευα να αντιγράψω τα κείμενα από βιβλιοθήκες, φτωχοί γαρ ήμασταν όντως, και μάλιστα για τρία άτομα που δεν εργάζονταν στο βέλγιο, και περίμεναν ο συχωρεμένος ο πατέρας μου να κάνει 2 και 3 δουλειές για να μας στέλνει από την ελλάδα χρήματα.
οι βιβλιοθήκες είχαν κάτι μαγικό παντού για μένα.
κι έτσι αποφάσισα πως θα πάω πανεπιστήμιο για να έχω ευκολότερη πρόσβαση στο μαγικό κόσμο τους, πιο νωρίς από τα 18 μου. κι αφού, ένα μήνα πριν, είχα καταφέρει εντελώς μόνη μου, να πάρω ένα 'μαγικό' χαρτάκι από δεν ξέρω ποιον από το υπουργείο παιδείας του βελγίου που έλεγε 'η δεσποινίς κονδύλη μπορεί να πάει σε όποια τάξη του σχολείου επιλέξει η ίδια', σκέφτηκα ότι θα πάω να γραφτώ στο πανεπ, στα 16 μου, και θα τελειώνω και το σχολείο, και θα κάνω και τον κόκκορα στο πανεπ. χα χα χα, για ποια περνιόμουνα ή περνιέμαι...
είχε όμως απόλυτη σχέση με την πραγματικότητα αυτό που ζητούσα: με είχαν ξεριζώσει από τον κόσμο μου, τις συμμαθήτριές μου, την πόλη μου, τη γλώσσα μου, κι είχα βρεθεί σ' ένα σχολείο όπου δεν είχα καμιά επαφή με συμμαθητές, βαριόντουσαν ν'ασχοληθούν μ΄ένα κομπλεξικό περίεργο άτομο που πρέπει να του πεις δυο και τρεις φορές κάτι για να καταλάβει (γιατί είπαμε, και μέχρι τώρα, η σχέση μου με προφορικό λόγο σε οποιαδήποτε γλώσσα είναι περίεργη έως αδύνατη). τώρα βέβαια τα γαλλικά είναι η δεύτερη γλώσσα μου, μη σας πω και η πρώτη μερικές φορές. τότε όμως; μπορεί να είχα διαβάσει σχεδόν ολόκληρη μια επιτομή γαλλικής λογοτεχνίας από το πρωτότυπο, όμως δεν μπορούσα να μιλήσω σχεδόν καθόλου, γιατί δεν μου ήταν δυνατόν να ακούσω καθαρά τι  μου έλεγαν. αφού λοιπόν ήμουν περιθώριο στο σχολείο, ήταν ασυνείδητα πολύ λογικό να επιδιώξω να βρω ένα άλλο περιβάλλον, που ενδεχομένως, να με κάλυπτε σε κάτι.
να μαι λοιπόν, μόνη μου τετάρτη μεσημέρι, στο πανεπ.
(τετάρτη μεσημέρι, γιατί όπως γνωρίζετε τις τετάρτες το σχολείο τελείωνε κάπου στις 12.)
γραμματεία ξένων φοιτητών, διευθυντής, ντ'υντεκέμ, φαντάζομαι έχει πεθάνει τώρα, ένας ευγενέστατος άνθρωπος.
το πρώτο πράγμα που του είπα ήταν η ...συστατική μου παρουσία: ο αδελφός μου ήταν φοιτητής της ιατρικής εκεί!
χαμογελούσε πάντα -ας δικιολογήσω ίσως έτσι τον τρόπο που με κοίταζε, ως ένα πολύ περίεργο μυρμήγκι και τι να θέλει αυτό-
του είπα εν ολίγοις ότι θέλω να γραφτώ στο πανεπιστήμιο, θα παρακολουθώ τα σχολικά μαθήματα για να τελειώσω το λύκειο, αλλά, αν γραφόμουν στο πανεπ,
α' θα είχα φοιτητικό εισητήριο για να πηγαίνω στην πατρίδα μου
β' θα είχα πρόσβαση στις βιβλιοθήκες του πανεπιστημίου
γ' κατόπιν συνεννόησης με καθηγητές που θα με δέχονταν στο μάθημά τους εάν αυτό ήταν δυνατόν από άποψη ωρών (δλδ μετά τις 4 το απόγευμα που τελείωνε στο σχολείο), θα μπορούσα να μάθω πράγματα που μου λείπουν και με ενδιαφέρουν.
μη σας τα πολυλογώ, δεν τα θυμάμαι και καλά όλα, θυμάμαι μόνο ότι έλεγε 'γουελ γουελ γουέλ' ενώ δε μιλούσαμε αγγλικά, δεν αποκλείεται να με κορόϊδευε για το θράσος μου...
όμως μετά τη συνομιλία μας, εγώ περίμενα και προσευχόμουν μόνη μου στις τεράστιες 'αλ' του μεσαιωνικού πανεπιστημίου, με τις κολόνες και τα σκαλοπάτια.
:)
επέστρεψα σπίτι μου ευτυχισμένη. ίσως έχω ακόμη αυτή την πανέμορφη φοιτητική ταυτότητα με μια παιδική φατσούλα από τις φωτο που είχαμε από ελλάδα...
τι να καταλάβει κι η δόλια η μάνα μου... τα γεγονότα φαίνονταν να την ξεπερνούν, καθόλου άσχημα όμως!
έτσι έγινα ερμής! φτερά στα πόδια! το πρωί σχολείο, το μεσημέρι σουλάτσο στα δάση, παλάτια, νεκροταφεία, ό,τι φανταζόσαστε γύρω από τη μικρή μεσαιωνική πόλη, μιας και το φαγάκι μου δεν το έτρωγα σχολείο, το σχολείο νόμιζε ότι πήγαινα στη μαμά μου, η μαμά μου πίστευε ότι έμενα σχολείο :) πήγαινα λοιπόν όπου μου άρεσε, σουλάτσαρα και πάντα με γρήγορο βήμα για να προλαβαίνω να κάνω πιο πολλά πράγματα σε λίγο χρόνο, έτρωγα τις 'ταρτίνες' που μου έβαζε η μαμά για το σχολείο όπου ήθελα, γυρνούσα σχολείο για τα απογευματινά μαθήματα, και μετά, γύρω στις 4 και κάτι, βουρ για το σπίτι: φαγητό και φευγιό στο πανεπιστήμιο. θαύμαζα και κάτι περίεργα άσπρα χαρτιά Α3 για 'κονφεράνς'. τι ενδιαφέροντα θέματα!
ένα από το πρώτα ήταν για ένα θέμα που μου άρεσε πολύ πολύ και που λεγόταν 'φιλοσοφία', κι εγώ που περνιόμουνα για σπουδαία επειδή δεν ήμουν τίποτα, θεωρούσα ότι έπρεπε να μου αρέσει.
να λοιπόν που έμπαινα στον ωραίο κήπο με τα χαλίκια στις αλλέες, ανέβαινα στα σκαλάκια που βλέπετε στο βάθος, η πόρτα έτριζε, κι εγώ έμπαινα σ' ένα κόσμο όπου κανείς δεν μπορούσε να με πει παρείσακτη, αλλά σίγουρα κανείς δεν είχε και σχέση μαζί μου, αν αυτή δεν χτιζόταν έτσι, και για το γούστο των δυο μας!
έτσι άρχισα να έχω επαφή με ανθρώπους που δεν σνόμπαραν.
με ανθρώπους που βοηθούσαν.
σ'ένα λοιπόν από τα Α3 χαρτάκια στον τοίχο, έλεγε Levinas. σιγά μη και τον ήξερα! όμως έλεγε κάτι για μια σειρά μαθημάτων. κι εγώ βρέθηκα εντελώς ψαρωτικά, να παρακολουθώ μαθήματα αυτού του μεγάλου φιλοσόφου, που ερχόταν από το παρίσι κάθε βδομάδα. αυτός έκανε μια διάλεξη, οι περισσότεροι ακροατές ήταν καθηγητές, υπήρχαν και λίγοι φοιτητές, υπήρχα κι εγώ που δε με γνώριζε φυσικά ούτε ο θυρωρός της πολυκατοικίας μου!
φυσικά και δεν καταλάβαινα όλα όσα έλεγε ο λεβινάς!
http://en.wikipedia.org/wiki/Emmanuel_Levinas
όμως συλλάμβανα κάτι ομορφιές! πράματα που με θάμπωναν, και μπορούσα να καταλάβω. έτσι, και μέσα από τις κουβέντες που ακολουθούσαν, άκουγα φυσικά για διάφορα ρεύματα, ανθρώπους, κλπ, κι έβλεπα και κάτι άλλο: πόσο ζωντανοί ήταν οι πρόγονοί μου. οι γονείς μου στη γλώσσα. ο σωκράτης, ο πλάτωνας, οι νεοπλατωνικοί, κλπ κλπ κλπ.
ήμουνα πια δεκτή σε οποιαδήποτε πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη. περνούσα ώρες χαζεύοντας!
αυτές οι 'ώρες χαζεύοντας' ήταν η καλύτερη παιδαγωγική μέθοδος που γνωρίζω.
γιατί, όταν στα 18 βρέθηκα στη φιλολογία, δεν είχα πρόβλημα να ξέρω πώς έγραφαν γαλλικά τον 17ο αιώνα. οι γαλλόφωνοι συμφοιτητές μου τα μάθαιναν με απέχθεια, εγώ τα είχα μάθει γιατί άνοιγα ό,τι βιβλίο μου έπεφτε στο χέρι από το χάζεμα (σκεφτείτε βέβαια και δώστε στη λέξη χάζεμα μια άλλη έννοια), ήξερα μέσες άκρες τι είναι 'πηγές', τί είναι 'αννάλ', τι είναι 'εντισιόν αλμπίν', τι είναι 'πατρολογία γρέκα, πατρολογία λατίνα, πατρολογία οριεντάλις', βλέπεις αυτά, οι λεγόμενες πηγές και ανάλ, τα είχαν στα μπαλκόνια της μεγάλης αίθουσας της κεντρικής βιβλιοθήκης, κι εγώ ανέβαινα εκεί και χάζευα τους κάτω, αλλά και άνοιγα ό,τι βιβλίο μου έπεφτε στο χέρι...
από το χάζεμα προέκυπταν και κάποιες συνδέσεις. έτσι έμαθα, 'εντισιόν αλμπίν', αίθουσα πολυτίμων εκδόσεων, συζητήσεις με τους ελάχιστους καθηγητές που βρίσκονταν εκεί και θεωρούσαν πολυ περίεργη την παρουσία μου.
έτσι γνώρισα τον πουγιάρ, αιωνία του η μνήμη, μπαμπά της ιζαμπέλ της συμμαθήτριάς μου, καθηγητή γαλλικής λογοτεχνίας ειδικευμένο στον ρομαντισμό, και δυο χρόνια αργότερα καθηγητή μου. αυτός καθόταν με τις ώρες να μου μιλάει. μου είχε δώσει το ελεύθερο να χτυπώ την πόρτα του γραφείου του, και με κράταγε να μου μιλά για βιβλία. ομολογουμένως τον είχα εντυπωσιάσει από ό,τι τολμώ να καταλάβω τώρα, γιατί είχα διαβάσει, ανοίξει, φυλλομετρήσει, ακούσει, πολλά και διάφορα.
τι ωραίο που είναι αυτό το 'πολλά και διάφορα'!
σου επιτρέπει να ξέρεις ότι δεν ξέρεις τι σου γίνεται, αλλά δεν πειράζει! αφού αυτά είναι τόσο πολλά, φυσικό είναι εσύ να μην ξέρεις τίποτα.
είναι μια μορφή ευτυχίας.
κι εγώ είχα πολλές ώρες ευτυχίας.


Κυριακή 17 Αυγούστου 2014

τυχαία τριλογία


803
Σου βγάζω έξω πάλι
Τον έρωτα στα χιόνια
Θυμάμαι γραμματεία στο δρόμο του δάσους
Παράθυρο στο χιόνι.
Θυμάμαι χρόνια παιδικά που είχαν ξεχαστεί στην άδολη ζωή, όντως μεγάλη.
Παιδικό πανσέληνο ανεπιτήδευτο ξένο πρόσωπο πλέον.

Τώρα η ανησυχία του θανάτου γυροφέρνει.
Κάθε τι τελειώνει

βρίσκει χόβολη ζεστή για ν’ ακουμπά
Το πέρασμα
Το σωστό
Το λάθος
Μια ζεστή, γοητευτική οπή ανάμεσα στον πόνο και την πραγματικότητα όπου όλα γλυστρούν.

2009-12-22
804
Η πιο ωραία ώρα είναι τώρα
Που είναι το τέλος σφηνωμένο στο μυαλό
Ένας ιστός
Ένα βέλος
Ένας οδηγός σε έρημο τρένο με πεθυμιές που σκαλώνουν στις ράγιες του ουρανού
Ο ουρανός,
Μόνος, πάνω μας
Κι αυτός σιγοψιθυρίζει στις σκάλες
Κατεβαίνοντας στον τάφο

Όπου όλοι θα πάρουμε μια στάλα δροσιά μέσα στο κλειστό στόμα
Και ποίμα
Και δίψα
Και πείνα
Και ντροπή
Και θάνατος ό,τι δεν πραλάβαμε να πούμε.

2009-12-22
805
Χόρτασε χρυσό το αχόρταγό μου μάτι
Στο δάχτυλο περασμένη η περιουσία του λαού μου
Και μια σκανδάλη.
Στα χέρια η λάσπη, το μιστρί και μια παγόδα
Μ’ αστραφτερή τη στέγη.
Τα πόδια μου δεμένα, στη μουσκεμένη κλίνη
Τα χέρια μου δεμένα στην πλάτη του χρυσού,
Χαρίζω
χάδι στην πλούσια σοδειά μου
Στα γόνατα νερά έχουν φτάσει οι πόνοι βρίσκουν ρίζες
Μια χούφτα με διαμάντια από τις μνήμες
Και ροζιασμένα κούτελα που έχουν χτυπήσει πόρτες και παραθύρια σιωπής, διαμάντια και ζαφείρια σε μάτια των περαστικών μέσα σε όνειρα στα κέντρα της αθήνας
Ομόνοια, συμπόνοια, ζαχαροπλαστείον πίκολον
Τόσο μικρό όσο η αναμονή του φτωχού στη στάση
απέξω λεωφορείον ο πόθος «τρείς γέφυρες-ομόνοια», με τις ίδιες υγρές φωνές που δε μιλούσαν, κραύγαζαν της εφηβείας την καταπίεση, της νιότης τα δεσμά τα ντροπιασμένα, και του μεσόκοπου τα υγρά στο βρωμερό το παντελόνι κολλημένο στ’ άγουρα χρόνια ενός εφήβου
μεταλλικές οι στάσεις όπου κατέβαινες της ηδονής τα δέντρα.
τώρα
Μου θες στα δάχτυλα να κροταλίζει χρήμα
Μέτρα,
Στα ξώθυρα των στάσιμων αναπαμένους θανάτους
Πόσους έζησες, πόσους πόθησες, και πόσοι θάνατοι ήρθαν έτσι, δωρεάν.
Στην παγόδα,
Στην κορφή,
Η λύτρωση
Στάζει όντως θανάτους και φεγγοβολά μικρά διαμαντάκια
Κι εγώ
Κινέζα με δεμένα πόδια
Μ’ αλυσοδεμένα χέρια
Και μάνα
Μαζεύω,
Σκύβαλα.

Ας είναι σκύβαλα. Άλλο το χρήμα,
κι άλλο η ελευθερία.

2009-12-26


ελένη κονδύλη