μερικά διδάγματα.1.

τότε βέβαια δεν είναι τώρα. θυμηθείτε αυτή την κουβέντα.

το απολυτήριο του σχολείου μου ήταν ένα χαρτάκι κατά κυριολεξία. εγώ που είχα μάθει στο ελλάντα ότι κάθε απολυτήριο το κόλλαγες στον τοίχο, μου φαινόταν πολύ περίεργο.
με ταρακούνησε για να μη δίνω σημασία σε κανένα έγγραφο αναλόγως μεγέθους, και σε καμιά προσωπικότητα αναλόγως ύφους. μεγάλο δίδαγμα αυτό.
για τη διαφορά και μάλιστα την αντίθεση μεταξύ ύφους και ήθους διδάχτηκα και μέσα στο σχολείο και εκτός.
η γραμμή που τα ξεχωρίζει αυτά τα δυο είναι η ευγένεια. ο απαράβατος αυτός κανόνας που λέγεται 'πολιτές' στα γαλλικά, και που είναι ο μοχλός: αν έχεις ευγένεια και φέρεσαι πάντα ευγενικά, δεν έχεις ύφος. όταν έχεις ύφος, όποιος και να είσαι, είσαι ένας μαλάκας ψεύτης, ένας φτωχός και κακομοίρης μαλάκας που κάτι προσπαθείς που δεν είναι αληθινό. για το λόγο αυτό βέβαια, δεν έχεις ήθος. απλό, έτσι δεν είναι;
αργότερα, όταν έβλεπα να ανεβαίνουν στο βήμα σοφοί άνθρωποι, και να μη τους ενδιαφέρει η διαφορά ανάμεσα στον έναν που φόραγε παπιόν και το διπλανό του που φόραγε τι-σορτ κοντομάνικο απέξω και μακρυμάνικο από μέσα, και που μιλούσαν και μας διαφώτιζαν για χίλια δυο, καταλάβαινα ότι αυτό είναι μια προσωπική διαφορετική ματιά στα πράγματα.
η ευγένεια δεν καλλιεργούσε μόνο το ήθος, αλλά έκανε τη διαφορά και με τη βαρβαρότητα. υπήρχε βαρβαρότητα, και προφανώς υπάρχει και ακόμη βαρβαρότητα στη βελγική κοινωνία, να σας φέρω κάποια παραδείγματα:
1. συμμαθήτρια στο σχολείο ρωτάει τη διπλανή της ποιο χρώμα της αρέσει. κάποια άλλη συμμαθήτρια λέει 'εμένα μου αρέσει το τάδε'. η πρώτη γυρνά προς αυτήν και λέει: 'μα, πώς ανακατεύεσαι;'
2. νοσοκομειακό αυτοκίνητο περνά από έναν δρόμο όπου ένας μαροκινός χτυπά ανηλεώς τη γυναίκα του, που προσπαθεί να ξεφύγει, και πέφτει στη μέση του δρόμου. το νοσοκομειακό σταματά να μην την πατήσει, ο άντρας της την πιάνει, συνεχίζει να τη δέρνει αγριεμένος, και το νοσοκομειακό προσπερνά!!!
στην ευγένεια, υπήρχε μια σαφής διαφορά: μάθαινες να έχεις τρόπους που είχαν πραγματικό αντίκτυπο μέσα σου.
μάθαινα κι εγώ τρόπους.
όταν βλέπαμε κάποιον στο διάδρομο -που ήταν το νυφοπάζαρο του σχολείου- πάντα χαιρετούσαμε.
ποτέ σκέτο 'μπονζούρ', πάντα 'μαντάμ, μεσιέ' σκέτο, ή 'μπονζούρ μαντάμ', 'μπονζούρ μεσιέ'.
σε κάποια φάση, δε θυμάμαι ποια τάξη ήμουν, περνούσε η μαντάμ κλού, καθηγήτρια ιστορίας από το διάδρομο. με κοιτά, την κοιτώ, και της λέω: 'μπονζούρ μαντάμ'. μου απαντά: 'μπονζούρ ελενά' (γελάω ακόμη που το σκέφτομαι, τώρα στα πενήντα φεύγα). αυτό επαναλήφθηκε τουλάχιστον 6-7 φορές σε διάστημα εικοσάλεπτου διαλείμματος! η αντίδραση ήταν πάντα η ίδια και από μεριάς μου και από μεριάς της. στο ίδιο διάλειμμα 2-3 φορές πέρασε και η αγγλικού. στο τέλος ήρθαν και οι δυο γελώντας και μου είπαν πως είχαν βάλει στοίχημα για τους κανόνες ευγένειας. η μαντάμ καλού κέρδισε το στοίχημα, γιατί χαιρετούσα πάντα με τον ίδιο τρόπο, κλπ κλπ. χα χα χα...

η μαντάμ κλού είχε πολύ πλάκα, ήταν ευγενέστατη, ήταν η καθηγήτρια σύγχρονης ιστορίας, δίδασκε τους παγκόσμιους πολέμους και εξηγούσε στο καθολικό σχολείο που είμαστε και όπου πολλοί έφριτταν, τι σήμαινε και πώς γινόντουσαν οι βιασμοί!!! μερικά παιδιά τύπου 'γκαρίτ', δεν άντεχαν. τότε η μαντάμ καλού ρωτούσε με αφέλεια: 'πώς, νταμιέν, δεν τα έχετε φανταστεί αυτά; κι όμως, συμβαίνουν, δεν καταλαβαίνω πώς σας σοκάρουν τόσο!'
γιατί άραγε ήταν τόσο προκλητική η μαντάμ καλού;
το έμαθα χρόνια αργότερα, όταν είχα φύγει από το σχολείο.
η μαντάμ κλού και η μαντάμ μανέ, καθηγήτριες στο σχολείο μας, ήταν παντρεμένες με δυο καθηγητές του καθολικού πανεπιστημίου. κι όταν είσαι καθολικός, και μάλιστα τότε και μάλιστα στο βέλγιο, διαζύγιο γιοκ! ε λοιπόν, και οι δυο πανεπιστημιακοί βρήκαν δύο ωραίες φοιτήτριες, τις πήραν και πήγαν να συνεχίσουν καριέρα σε πανεπιστήμια του καναδά.
οι καθηγήτριες έμειναν στο σχολικό και πανεπιστημιακό περιβάλλον. η πρώτη αντιμετώπιζε πολύ έξω καρδιά την κατάσταση.
η δεύτερη, η μαντάμ μανέ, ήταν καθηγήτρια κλασικών, δλδ ελληνικά και λατινικά. η ευγένειά της ήταν όντως υπέροχη.
αυτή, βλέποντας τη μοναξιά μου, και με την μεγάλη αγάπη που είχε για την ελληνική λογοτεχνία -σοφοκλής και όμηρος κυρίως- αγαπούσε κι εμένα που ήμουν ελληνίδα.
στο τέλος της χρονιάς με ρώτησε αν θα πάμε στην ελλάδα, πότε, κλπ. όταν έμαθε πως θα είναι η πρώτη φορά που θα ταξιδέψουμε με αεροπλάνο η μαμά, ο αδελφός μου κι εγώ, μου είπε:
πείτε στη μαμά σας, και δε θέλω αντιρρήσεις, ότι θα έρθω την τάδε ώρα με το αυτοκίνητό μου και θα πάμε μαζί στο αεροδρόμιο...
ήρθε στο σπίτι μας, δεν ανέβηκε επάνω, περίμενε, φορτώσαμε, μας πήγε στο αεροδρόμιο κι έμεινε μέχρι να τελειώσουν όλες οι διαδικασίες. γυρνώντας σε κάποια φάση να τη δω, τη βλέπω να μας περιμένει σε ένα πάγκο. πιο σκοτεινά, πιο λυπημένα, πιο θλιμμένα μάτια δεν είχα ξαναδεί ποτέ!!!
απόρησα, γιατί δεν ήξερα τίποτε από τη ζωή της.
χρόνια μετά έμαθα την εγκατάλειψη, και πως αυτή, για να μην πληγώσει τα παιδιά της, κράτησε το επίθετο του συζύγου της, κι αυτό την πλήγωνε καθημερινά...
έτσι γνώρισα και ήρωες!
-όλοι μας γνωρίζουμε ήρωες, αλλά μερικές φορές δεν το ξέρουμε. η ευγένεια βοηθά στην αναγνώριση, γιατί σε κάνει πιο υπομονετικό.
έτσι όταν ανέχτηκα το βρισίδι από μια φοιτήτρια, έμαθα τι σημαίνει ηρωίδα και τι σημαίνει ευγένεια...
κι αργότερα, αυτή τη δεκαετία, η αείμνηστη μαργαρίτα δαλμάτη, κορυφαία προσωπικότητα, είπε στον αγαπημένο της ταρζάν, τον θωμά τον καραχάλιο τον τσεμπαλίστα: 'άμα γνωρίζεις την ελένη, τότε και ο πιο ευγενικός άνθρωπος του κόσμου σου φαίνεται γαϊδούρι'... αχ, αχ... πού να είναι η αλήθεια και πού το ψέμμα... μπορεί εγώ μεν να λέω αλήθεια, αλλά η αλήθεια πού να βρίσκεται; στην πραγματικότητα ή στην επιείκεια μιας μεγαλειώδους ψυχής όπως η μαργαρίτα δαλμάτη;
έχω κι άλλα να γράψω, αλλά τώρα θα παω στη λαϊκή. καλημέρα σας.