περί αναγκαστικής ταπείνωσης και υπέρβασης. πατήρ βασίλειος κριβοσέιν

απαντώντας στο χτεσινό ποστ μου, θυμήθηκα μια μεγάλη προσωπικότητα που γνώρισα στο βέλγιο: τον πατέρα βασίλειο κριβοσέιν, εκλιπόντα ως αρχιεπίσκοπο του ρωσικού πατριαρχείου της ορθόδοξης εκκλησίας στο βέλγιο, και πρώην καθηγητή πατρολογίας στο πανεπιστήμιο της οξφόρδης, και πρώην μοναχό, πάλαι ποτέ, στο άγιο όρος, κλπ.

η κύρια εικόνα που έχω αυτού του ανθρώπου είναι η εξής:
ήταν κοντός και αδύνατος.
στεκόταν όρθιος στο πρώτο σκαλοπάτι της σκάλας που οδηγούσε στον πρώτον όροφο,
γύρω του ήταν 4 άνθρωποι που είταν στο πλατύσκαλο, και του μιλούσαν πολύ αυστηρά.
εκείνος κουνούσε το κεφαλι του στο 'ναι, ναι, εντάξει,' κλπ. κυρίως μια κυρία τον παρατηρούσε με πολύ έντονο τρόπο, κι εκείνος, σαν παιδάκι που έχει σπάσει βάζο, δεν έλεγε τίποτα, μόνο συμφωνούσε με το κεφαλάκι του, μέχρι να τελειώσει η δοκιμασία.
ήταν σάββατο απόγευμα, εγώ μπήκα στο σπίτι αυτό, και βρέθηκα μπροστά στη σκηνή, που γινόταν στα ρώσικα.
παρόλο που είμαι εφυία εντελώς θαυμαστή, ρώσικα δεν ξέρω, και ρώτησα την παρέα τι γίνεται.

τότε η κυρία γύρισε και μου είπε: ακούστε: ο πατήρ βασίλειος ανοίγει αδιακρίτως την πόρτα σε όποιον του ζητήσει κάτι. εδώ όμως είναι μια γειτονιά όπως ξέρετε επικίνδυνη. στο κάτω κάτω, αν θέλει να τον σκοτώσουν, δεν μπορεί να μας αφορά, αλλά έχουμε και την εκκλησία και δε θέλουμε να κλαπεί τίποτα. πρέπει να μην ανοίγει την πόρτα. τι θα πει 'ο άλλος έχει ανάγκη'...

!!!!

κι ο γηραιός πατήρ βασίλειος περίμενε να περάσει στωικά αυτή η λαίλαπα της ψυχρότητας και του υλισμού.

η άλλη εικόνα από τον πατέρα βασίλειο είναι η εξής:

το 1987, μετά από πολλά πολλά χρόνια, μπόρεσε να γυρίσει στην πατρίδα του. λειτούργησε στην αγία πετρούπολη, στην εκκλησία που βαφτίστηκε το 1900, συγκινήθηκε, κουράστηκε, κατέρρευσε, μπήκε εκεί στο νοσοκομείο και πέθανε δέκα μέρες μετά.
εκεί στο νοσοκομείο εμπιστεύθηκε στο διάκο του τη στεναχώρια του:
τον αποκαλούσαν με το κοσμικό του όνομα, ενώ αυτός είχε εγκαταλείψει τον κόσμο στα 20 και ζούσε με το μοναστικό του όνομα βασίλειος. η αναφορά ενός ονόματος που είχε απορρίψει, και μάλιστα όταν ήταν τώρα πια τόσο κοντά στο θάνατο, ήταν ένα βάσανο,
ίσως να ήταν και κάτι σαν μαρτύριο γι'αυτόν.
το μόνο που έκανε ήταν να το 'εξομολογηθεί' στο διάκο του, αυτόν που ήταν σχεδόν πάντα μαζί του.
λεγόταν πως αυτός ο διάκος ήταν κατάσκοπος. δεν ξέρω.

αυτες οι εικόνες ανθρώπινου μεγαλείου, ήταν οι πιο ισχυρές για για μένα, που εξηγούν τι σημαίνει ταπείνωση. ταπείνωση τελικά είναι μεγάλη υπέρβαση...

το ... πραγματολογικό κομμάτι της ιστορίας, είναι το εξής:
το κτίριο στις βρυξέλλες όπου διεξαγόταν αυτή η σκηνή, ήταν η οδός, αν δεν κάνω λάθος, μπλανσάρ, μικρή παράλληλος της αβενύ λουίζ, ακριβώς απέναντι από το χίλτον βρυξελλών. τα δρομάκια εκεί ήταν φημισμένα για το εξής: κυκλοφορούσαν πόρνες πολυτελείας σε σπορ αυτοκίνητα, και δέχονταν πελάτες υψηλού σχετικά οικονομικού επιπέδου. μαζί μ'αυτό, υπήρχαν μικρά μικρά γκέτο με παρέες μαύρων κυρίως, και γενικά ήταν ύποπτη συνοικία με πολλά μυστικά.
εκεί ήταν, εκεί προφανώς είχαν αγοράσει οι ρώσοι αυτό το κτίριο: ένα παλιό αρχοντικό σπίτι, όπου το ισόγειο είχε διαμορφωθεί σε εκκλησία, και πάνω ακριβώς από την εκκλησία, στον ημιόροφο, ήταν το κελί του πατρός βασιλείου: ένα μέτριο δωμάτιο που επισκέφτηκα όταν εκείνος πέθανε, για να πάρω κι εγώ, να μου δώσουν δλδ, ένα δικό του πραγματάκι. μου έδωσαν δυο: μια εικονίτσα του αγίου νεκταρίου, που απέκτησε μεγάλη ιστορία, άλλοτε θα γράψω, και το βιβλίο του σε ελληνική μετάφραση με τίτλο 'μέσα στο φως του χριστού', βιβλίο για την ειδικότητα του πατρός βασιλείου κριβοσέιν, που ήταν η μυστική θεολογία του αγίου συμεών του νέου θεολόγου...
πιο πάνω στο κτίριο ήταν κάποια γραφεία, κουζίνα, κλπ...
όταν λοιπόν σ'αυτή τη γειτονιά κάποιος χτυπούσε το κουδούνι, ο πατήρ βασίλειος έλεγε 'είμαι επίσκοπος, δεν μπορώ να αρνηθώ όταν κάποιος κάτι ζητάει από μένα', και άνοιγε πάντοτε, άκουγε, μιλούσε, έδινε, φρόντιζε.
ένας πραγματικός άγιος.


ας μιλήσω λίγο γι αυτόν, κι ας προσθέσω το όνομά του στον τίτλο: πατήρ βασίλειος κριβοσέιν.

γεννήθηκε το 1900 στην πετρούπολη της ρωσίας, από αριστοκρατική οικογένεια.
ο πατέρας του ήταν υπουργός γεωργίας επί τσάρου.
απέκτησε πολύ μεγάλη παιδεία, ήταν πολύγλωσσος, και ήδη πολύ νέος, θέλησε να γίνει μοναχός. έφυγε από τη ρωσία και πήγε στο ρώσικο μοναστήρι του αγίου όρους.
έμεινε εκεί μέχρι μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.
επί χίτλερ, ο πατήρ βασίλειος έστειλε εκ μέρους του αγίου όρους μια επιστολή στο χίτλερ, σε άψογα γερμανικά, όπου του έλεγε ότι το άγιο όρος είναι μια μοναστική πολιτεία πέρα από τα του κόσμου, και να τη σεβαστεί. ο χίτλερ έστειλε τότε ως διοικητή της περιοχής τον ντέλγκερ, διάσημο, αργότερα, βυζαντινολόγο, ο οποίος άφησε πληρη ελευθερία στους μοναχούς, ενώ ο ίδιος αφιερώθηκε στη μελέτη των σπάνιων χειρογράφων του όρους.
αυτό όμως έφερε αργότερα διαμάχες.
στις διαμάχες αυτές ο πατήρ βασίλειος μάλλον κατηγορήθηκε για συνεργασία με τους γερμανούς, και στάλθηκε εξορία. έχασε δυο τουλάχιστον δάχτυλα από τα χέρια του σε κρυοπαγήματα. τα θυμάμαι ακόμη, αμυδρά.
εκεί οι άγγλοι τσίμπησαν ένα μεγάλο διανοούμενο, τον έσωσαν, τον πήραν στην αγγλία όπου έγινε καθηγητής πατρολογίας στην οξφόρδη. έγραψε διάφορα βιβλία, επιστημονικά άρθρα, και είναι γνωστός ως ερευνητής που έχει κυρίως αφιερωθεί στη μυστική ορθόδοξη θεολογία.
όταν πήρε σύνταξη από κει, αν δεν κάνω λάθος, βρέθηκε αρχιεπίσκοπος στις βρυξέλλες.

έτυχε όπως ξέρετε να ζω στο βέλγιο, από τα δεκαπέντε μου.
δεν είχα καμιά σχέση με την εκκλησία του ρώσικού πατριαρχείου.
αντιθέτως, με το θεούσικο σπίτι μου, βρισκόμουνα σε επαφή με την ελλάδα.
ένα πρόσωπο σοφό και εντελώς ξεχωριστό, η μαρία πετρίδου, που πέθανε το 1986, ή 85, δε θυμάμαι καλά, έδινε διάφορες συμβουλές σε μένα και τη μάνα μου.
αυτή μας είπε: αν κάποιος ζητάει να εξομολογηθεί, θα τον στέλνετε στο ρώσο αρχιεπίσκοπο. ξέρει ελληνικά.
έτσι κα΄ναμε, χωρίς να τον γνωρίζουμε.
πέρασαν χρόνια, κι εγώ πια φύτρωσα στο βέλγιο και οι δεσμοί μου άρχισαν να απομακρύνονται από το γιουναντιστάν.
μια μέρα, ο φίλος μου βασίλης μαρκεζίνης, με πήρε μαζί του στον εσπερινό. θεολογος από τους πιο σπάνιους ο ίδιος, θα πήγαινε εκεί, στη ρώσικη εκκλησία.
λοιπόν:
μόλις γνώρισα τον πατέρα βασίλειο, χωρίς να πω τίποτα πουθενά, ένιωσα ότι βρέθηκα εκεί.
θα ήταν στην αρχή της δεκαετίας του ογδόντα.
δεν τέθηκε θέμα. έμεινα κοντά του μέχρι το θάνατό του.
σε κάποια φάση, μου είπε: κάποιος ήρθε και μου μίλησε για τη μαρία πετρίδου, μου είπε ότι δίνει άφεση αμαρτιών αυτή η ίδια.
του απάντησα: πάτερ βασίλειε, αν ήταν έτσι εγώ δε θα ήμουνα εδώ. είμαι δικό της 'παιδί'. αυτή μας είχε πει να στέλνουμε σε σας ανθρώπους για εξομολόγηση.
παιδί μου, δεν το πίστεψα ούτε μια στιγμή, μου είπε, κουνώντας τις χούφτες του.
είδα δλδ δυο ανθρώπους με σπάνια διαφάνεια, να μην γνωρίζονται μεν μεταξύ τους, αλλά να έχουν μια μορφή επικοινωνίας υπαρκτή μεν, ανεξήγητη ίσως.
είχα λίγο χαθεί σε κάποια φάση, διακοπές, ελλάδα, ταξιδια, και με αναζήτησε μέσω του βασίλη. πήγα, τον είδα, και μου είπε: θα φύγω τώρα, θα πάω να ξεκουραστώ μια βδομάδα στη σεβατόνιε, και μετά θα πάω στη ρωσία. εύχομαι να σε δω μετά.

άραγε θα πιάσει η ευχή; θα τον ξαναδώ;
τάφηκε στη γενέτειρά του σε ηλικία 87 χρόνων, σε κείνο το ταξίδι.
μια φορά τον είδα στον ύπνο μου.
θέλω να τον δω μετά το θάνατο.