13.

γύρισα τελειωτικά σπίτι μάλλον τον ιούλιο 2003.
φυσικά εκείνο το εξάμηνο δεν έκανα μάθημα.
η αρχή ήταν δύσκολη, με δυο μπαστούνια, το ένα μάτι οφ, και με την παραμικρή κούραση ο βηματισμός μπερδευόταν και έτρωγα τούμπες. σιγά σιγά όλα πολύ καλύτερα.
εκείνη την περίοδο, το φθινόπωρο, γνώρισα από κοντά για πρώτη φορά τον ιδανικό μου αναγνώστη.
ήταν η πρώτη φορά, που λόγω γυναικείας ευαρέσκειας, προσπάθησα να μην έχω μπαστούνι.
το μπαστούνι ενοχλούσε, δλδ στεναχωρόύσε κάποιους συναδέλφους που με αγαπούσαν...
'να πάρεις μια γυναικεία ωραία ομπρέλα, μου έλεγαν, αντί να κυκλοφορείς με μπαστούνι!
υπήρχαν και κωμικά κομμάτια σ'αυτή την εποχή...
με βλέπει ένας καθηγητής δυσκοίλιος με το μπαστούνι, και μου κάνει νόημα 'τι συμβαίνει;' του λέω 'τίποτα, είμαι σε μια θεατρική ομάδα'. 'ααα...' μου κάνει κάπως δύσπιστα.
σκύβω τότε και του λέω χαμογελαστά και με νόημα: 'ανεύρυσμα'.
μου λέει με ενδιαφέρον, αφού με βλέπει με μπαστούνι: 'πού, στη γάμπα;'
σκύβω όπως καθόταν και του λέω: 'όχι, στον εγκέφαλο'.
ο τύπος έμεινε άναυδος και δεν ήξερε ποιο ήταν το πιο ψέμμα, το θέατρο ή ο εγκέφαλος...

πέρναγα υπέροχες ώρες και υπέροχες νύχτες με το φραγκίσκο και την κωστάντια, από τη μουλτιμίντια, όπου ετοιμαζόταν το βιβλίο για τον άδωνη.
την τελευταία μέρα, που έπρεπε να πάω για το 'τυπωθήτω', μην έχει προκύψει καμιά αναποδιά με τα αραβικά (καθότι ο άδωνης επέμενα να βγει δίγλωσσος), γύρισα σπίτι, πήρα το βιβλίο του άδωνη, μην τυχόν δω κάτι και δεν ξέρω αν είναι σωστό έτσι ή αλλιώς, ας έχω μαζί μου το αραβικό πρωτότυπο.
είπα το 'τυπωθήτω', φεύγοντας από τη χρήστου λαδά όπου ήταν η συνεργασία με αυτούς τους εξαιρετικούς ανθρώπους, και πήγα στην εθνική βιβλιοθήκη, μπήκα σ'ένα μαγαζί με τηλέφωνα...
ΚΑΙ ΒΛΕΠΩ ΟΤΙ ΔΕΝ ΕΙΧΑ ΠΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΑΔΩΝΗ.
ήταν κάτι που έπρεπε να προσέξω. με την κούραση μειωνόταν κάπως και η αφή μου, μου έπεφταν πράματα χωρίς να το καταλάβω.
έτσι είχα χάσει τον άδωνη!
γύρισα πίσω, έψαξα όλους τους δρόμους, τα καλάθια με τα σκουπίδια, τους τόπους που πήγα...
το βιβλίο με την αφιέρωση του άδωνη 'από καρδιάς στην ελένη, άδωνης', χαρισμένο στους δελφούς το 86 που γνωριστήκαμε...
ήταν για μένα ένας θησαυρός, φορτισμένος με πολλά περισσότερα από αραβικά γράμματα.
και τώρα; τι να κάνω;
λύπη. θυμός. στεναχώρια.
και μετά ξαφνικό πείσμα:
ΑΥΤΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΟΥ ΒΓΑΙΝΕΙ ΣΗΜΕΡΑ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΑΔΩΝΗ!
έχει το δικό του κείμενο με χίλιες προσοχές. έχει τη δική μου μετάφραση με χίλιες αγάπες, προσοχές, κι αδυναμίες.
αλλά αυτό ακυρώνει το άλλο.
χάθηκε.
δε με νοιάζει.
είναι μέσα στο δικό μου.

πάντως αυτό το βιβλίο του άδωνη, οι αναλογίες και οι αρχές, δουλειά από το 86 έως το περίφημο 2003. ναι, το έχω προσέξει, ναι, είμαι μέσα του, ναι, δεν είναι και τόσο άσχημο, ή, έστω, είναι ένα ασχημόπαπο που έχει την αραβική κληρονομιά του ολόκληρη...

τι λέω τώρα...
η επιμελήτρια του βιβλίου ηταν η χριστίνα γιατζόγλου, που πραγματικά έκανε ό,τι μπορούσε. αυτή εν τω μεταξύ είχε οργανώσει τους υπαλλήλους των ελληνικών γραμμάτων να μη μου πουν το τρομερό που συνέβη, όταν εγώ ήμουν στο νοσοκομείο: η ρούλα, μια πολύ αγαπητή συνάδελφος, στην ίδια ηλικία με μένα, πέθανε από ρήξη ανευρύσματος εγκεφάλου. το έμαθα όταν πήγα στο βιβλιοπωλείο, όπου δε σκέφτηκαν να μου το κρύψουν...
ας αναπαύεται τώρα με γαλήνη, ας ξεκουράζεται στην αγκαλιά του σύμπαντος και του θεού του...
όταν το έμαθα ήταν πολύ σκληρό.
τι λές μωρή; μπορείτε να πείτε! τέλος πάντων.

αλήθεια, προσέξατε κάτι; δε λέω τίποτα για τους άλλους...
κι όμως πόσο μπορεί να υπέφεραν όλο αυτό τον καιρό...
τα τρία πιτσιρίκια, ο παναγιώτης...

άρχισα μετά λίγο καιρό πάλι την ψυχανάλυση, που είχα σταματήσει ένα χρόνο πριν, το σεπτέμβρη του 2002, λόγω αφραγκίας.
στην πρώτη κουβέντα που έγινε, εντόπισα το κενό στη γνώση που είχα της κατάστασής μου. τότε ακόμη δε γνώριζα τις επιπλοκές. μια ερώτηση από μέρους του, η απορία η δική μου ως απάντηση, και κατάλαβα πως δεν ήξερα ακόμη όλα...
πέρασαν από τον απρίλη 6 μήνες. δεν είχα πια μαγκούρα.
χρειαζόταν μια αγγειογραφία ελέγχου.
ήμουνα σίγουρη πως όλα ήταν οκ. αυτό φαινόταν. είχα αρχίσει μαθήματα, ετοίμαζα παρουσίαση άδωνη, θύμωνα, ζούσα.
πήγα μόνη μου για την αγγειογραφία, υπόθεση ρουτίνας πια.
μα το ύφος του γιατρού στο τέλος ήταν λυπημένο.
'παρόλο που έχουμε κάνει τριπλό μπάι πας, ώστε να αιματώνεται ο εγκέφαλος από παράπλευρη οδό, το ανεύρυσμα -που λόγω των επιπλοκών δεν είχαν αγγίξει-, μεγάλωνε ξανά.

...

ιατρικό συμβούλιο: σε τρεις μήνες αγγειογραφία. αν μεγαλώνει ξανά, πρέπει να γίνει χειρουργείο.
απόφαση που κατοικούσε στο κεφάλι μου και την είπα αμέσως στο χειρούργο μου, που, σημειωτέον, δεν είχε πάρει φράγκο από μένα, κι ήταν κύριος.
'γιατρέ, εσείς με σώσατε. νιώθω ότι βρέθηκα πολύ κοντά στο θάνατο, αλήθεια δεν είναι; ο φόβος του θανάτου σημαίνει ότι εσείς κάνατε ό,τι μπορούσατε. με σώσατε. αν χρειάζεται άλλη επέμβαση θα πάω αμερική. και θα έχω δίκιο.'
ο γιατρός μου λέει:
-μα τώρα η επέμβαση θα είναι πολύ απλή.
-μα εσείς μπήκατε για έναν εμβολισμό, και βρεθήκαμε με εγχείρηση ανοιχτού κρανίου 11 ωρών, όπου, όπως είπατε, λόγω ιδιαίτερης ευθρυπτότητας των αγγείων, μόλις πιάνατε ένα αγγείο καταλήγαμε σε καινούρια αιμορραγία. και τώρα μιλάτε για εύκολο χειρουργείο; συγχωρέστε με, δεν είναι εναντίον σας ο φόβος, αλλά ξέρω ότι δεν θα μείνω εδώ αν χρειαστεί χειρουργείο.
-τότε να σκεφτείτε ότι θα πουλήσετε όχι σπίτι, αλλά σπίτια.

ομολογουμένως η φράση αυτή έμεινε μέσα μου. με πίκρανε.

περάσαμε λίγο τους τρεις μήνες, πέθανε η μητέρα μου το γενάρη του 2004, τελικά χρειαζόμουν χειρουργείο.

τα πράγματα σίγουρα δεν ήταν δραματικά, ήταν περίεργα. ενδιαφέροντα.
η εμπειρία του θανάτου φαινόταν πραγματικά συναρπαστική.

όλα καλά, ένιωθα καλά. η προσοχή που είχαν συστήσει οι γιατροί, φυσικά, ήταν όπως όλες οι διαταγές τύπου: 'απαγορεύεται ο ήλιος', 'να μη στεναχωριόσαστε' 'να μη σηκώνετε βάρος', χα χα 'να μη σφιγγόσαστε στην τουαλέττα' κλπ κλπ.
άγραφοι, ανεφάρμοστοι, εξωφρενικοί νόμοι...

εγώ ήμουνα καλά. αγωνιζόμουνα στα μέτωπα που μερικοί ξέρουν πολύ καλά.

ένα παράξενο, πολλαπλό ενθύμιο: έμπαινα σπίτι μου. έβαλα το κλειδί στην πόρτα, και βρισκόμουν στην είσοδο του σπιτιού που έχει την αγαπημένη μου καρέκλα, τη δικιά μου, στην ανάποδη του γραφείου, με το λαπτοπάκι μου. τα βιβλία, τα μαθήματα, οι δουλειές, η διαδικτυακή επικοινωνία, όλα από αυτή τη θέση, μ'όλο τα βάλε-βγάλε των ποδηλάτων, των παιδιών, των φίλων τους, κλπ κλπ.
εκείνη την ημέρα μπήκα στο σπίτι και κατάλαβα ότι κάτι έπαιζε με το δεξί μου μάτι, αυτό που για καιρό ήταν αλλοίθωρο και φουσκωμένο από την αιμορραγία.
έβλεπα ωστόσο καλά.

το είπα στη ματθίλδη, με την οποία πήγα στον ηλίθιο οφθαλμίατρο της γειτονιάς μου, διαπρεπή καθηγητή στα τει. τα καυμένα τα παιδάκια, τον είχαν καθηγητή...
του είπα: 'γιατρέ έχω κάνει ρήξη ανευρύσματος εγκεφάλου, με επιπλοκές, και το ανεύρυσμα υπάρχει ακόμη ανάμεσα στο δεξί μάτι και το δεξί αυτί. νιώθω κάτι στο μάτι μου, δεν ξέρω τι παίζει.
ο κόπανος με εξετάζει, και μετά
ΓΥΡΝΑΕΙ ΣΤΗ ΜΑΤΘΙΛΔΗ
και της λέει:
'καθαρά ψυχολογικό. δεν έχει τίποτα, όλα καλά.'

ο παλιομαλάκας! ναι, δεν ντρέπομαι που το λέω! ο παλιομαλάκας, επαναλαμβάνω και τώρα θυμωμένη, και ξέρετε γιατί;
να γιατί: είχα βασανίσει όλη την οικογένεια με την αρρώστεια μου.
τώρα λοιπόν για το τίποτα συνέχιζα να τους βασανίζω;

ένιωσα κυριολεκτικά ξεβράκωτη εκείνη την ώρα. κατ'αρχάς, να μιλάς σ'ένα γιατρό εσύ, και αυτός να γυρνάει στο συνοδό του σαν να είναι ο άρρωστος ηλίθιος, και να λες 'καθαρά ψυχολογικό.'
!!!!

το αποτέλεσμα ήταν ότι μετά την επίσκεψη στον παλιομαλάκα με το δίπλωμα, εγώ δεν τόλμησα ποτέ να αναφερθώ σε θέματα με 'ψυχολογικά'. ό,τι και να ένιωθα στο μάτι, το βούλωνα.

πέρασε έτσι ένας χρόνος. η σοφί από το παρίσι με συμβούλευε να κάνω οπωσδήποτε κάτι.
η γιαγιά της, η κυρία λόυξ, μου έστειλε μέσω της σοφί χρήματα για το εισητήριο στην αμερική. περιττό να σας πω ότι έφυγε το ποσόν από δω κι από κει.

να σας πω επίσης ότι ποτέ δεν ευχαρίστησα την κυρία λόυξ. θεωρούσα ότι ο πόνος της αχαριστίας είναι ακριβώς η διάσταση της δικής της άφθορης καλοσύνης, ενώ για μένα ήταν μια μορφή ταπείνωσης. με τον ίδιο τρόπο που φέρθηκα στη βαν ρίτ, με τον ίδιο τρόπο που φέρθηκα στη μακρή, και σε άλλους. τους θεωρώ όλους αυτούς πολύ ανώτερους της ευγνωμοσύνης που νιώθω. βάστηξα την ευγνωμοσύνη για μένα. να θυμάμαι πόσο μικρή είμαι μπροστά τους. ό,τι και να κάνω, είναι χρωστούμενο σ'αυτούς. ναι. και σε άλλους. όχι σε μένα! εγώ είμαι ο ευτυχής ζητιάνος που παίρνει δώρα. όπως και με σας που τυχόν με διαβάζετει.

το καλοκαίρι πήγαμε νέα μάκρη.
ένα πρωί, μετά το πλύσιμο πιάτων, μπήκα στο δωμάτιο των παιδιών που κοιμούνταν. το δεξί μάτι έπαψε να βλέπει.
δεν είπα τίποτα σε κανέναν. σε λίγο η ματθίλδη κατέβηκε από τον πρώτον όροφο και με είδε στην αυλή.
γούρλωσε τα μάτια της και μου είπε: -ιιι! τι έχει το μάτι σου! η κόρη είναι ολόκληρο το μάτι!
-δε βλέπω απ'αυτό το μάτι, της λέω.
μετά μερικές ώρες η όραση επανήλθε.
ο νευροχειρούργος ήταν κατηγορηματικός. το ανεύρυσμα μεγάλωνε και μάγκωνε το οπτικό νεύρο.
-μα ξέρετε, πήγα σε οφθαλμίατρο γιατί ένιωθα ότι κάτι έτρεχε με το μάτι, μα μου είπε ότι είναι 'καθαρά ψυχολογικό'.
-τι ψυχολογικό κυρία μου! στην καλύτερη περίπτωση θα χάσετε το μάτι σας, στη χειρότερη θα φύγετε!

καταλαβαίνετε γιατί, με εντελώς διδακτικό τρόπο ονομάζω 'παλιομαλάκα' ένα γιατρό, που, επειδή δεν ξέρει τι του γίνεται, το αποδίδει στο 'καθαρά ψυχολογικό'!!!!