Τρίτη 21 Απριλίου 2009

περί αναγκαστικής ταπείνωσης και υπέρβασης. πατήρ βασίλειος κριβοσέιν

απαντώντας στο χτεσινό ποστ μου, θυμήθηκα μια μεγάλη προσωπικότητα που γνώρισα στο βέλγιο: τον πατέρα βασίλειο κριβοσέιν, εκλιπόντα ως αρχιεπίσκοπο του ρωσικού πατριαρχείου της ορθόδοξης εκκλησίας στο βέλγιο, και πρώην καθηγητή πατρολογίας στο πανεπιστήμιο της οξφόρδης, και πρώην μοναχό, πάλαι ποτέ, στο άγιο όρος, κλπ.

η κύρια εικόνα που έχω αυτού του ανθρώπου είναι η εξής:
ήταν κοντός και αδύνατος.
στεκόταν όρθιος στο πρώτο σκαλοπάτι της σκάλας που οδηγούσε στον πρώτον όροφο,
γύρω του ήταν 4 άνθρωποι που είταν στο πλατύσκαλο, και του μιλούσαν πολύ αυστηρά.
εκείνος κουνούσε το κεφαλι του στο 'ναι, ναι, εντάξει,' κλπ. κυρίως μια κυρία τον παρατηρούσε με πολύ έντονο τρόπο, κι εκείνος, σαν παιδάκι που έχει σπάσει βάζο, δεν έλεγε τίποτα, μόνο συμφωνούσε με το κεφαλάκι του, μέχρι να τελειώσει η δοκιμασία.
ήταν σάββατο απόγευμα, εγώ μπήκα στο σπίτι αυτό, και βρέθηκα μπροστά στη σκηνή, που γινόταν στα ρώσικα.
παρόλο που είμαι εφυία εντελώς θαυμαστή, ρώσικα δεν ξέρω, και ρώτησα την παρέα τι γίνεται.

τότε η κυρία γύρισε και μου είπε: ακούστε: ο πατήρ βασίλειος ανοίγει αδιακρίτως την πόρτα σε όποιον του ζητήσει κάτι. εδώ όμως είναι μια γειτονιά όπως ξέρετε επικίνδυνη. στο κάτω κάτω, αν θέλει να τον σκοτώσουν, δεν μπορεί να μας αφορά, αλλά έχουμε και την εκκλησία και δε θέλουμε να κλαπεί τίποτα. πρέπει να μην ανοίγει την πόρτα. τι θα πει 'ο άλλος έχει ανάγκη'...

!!!!

κι ο γηραιός πατήρ βασίλειος περίμενε να περάσει στωικά αυτή η λαίλαπα της ψυχρότητας και του υλισμού.

η άλλη εικόνα από τον πατέρα βασίλειο είναι η εξής:

το 1987, μετά από πολλά πολλά χρόνια, μπόρεσε να γυρίσει στην πατρίδα του. λειτούργησε στην αγία πετρούπολη, στην εκκλησία που βαφτίστηκε το 1900, συγκινήθηκε, κουράστηκε, κατέρρευσε, μπήκε εκεί στο νοσοκομείο και πέθανε δέκα μέρες μετά.
εκεί στο νοσοκομείο εμπιστεύθηκε στο διάκο του τη στεναχώρια του:
τον αποκαλούσαν με το κοσμικό του όνομα, ενώ αυτός είχε εγκαταλείψει τον κόσμο στα 20 και ζούσε με το μοναστικό του όνομα βασίλειος. η αναφορά ενός ονόματος που είχε απορρίψει, και μάλιστα όταν ήταν τώρα πια τόσο κοντά στο θάνατο, ήταν ένα βάσανο,
ίσως να ήταν και κάτι σαν μαρτύριο γι'αυτόν.
το μόνο που έκανε ήταν να το 'εξομολογηθεί' στο διάκο του, αυτόν που ήταν σχεδόν πάντα μαζί του.
λεγόταν πως αυτός ο διάκος ήταν κατάσκοπος. δεν ξέρω.

αυτες οι εικόνες ανθρώπινου μεγαλείου, ήταν οι πιο ισχυρές για για μένα, που εξηγούν τι σημαίνει ταπείνωση. ταπείνωση τελικά είναι μεγάλη υπέρβαση...

το ... πραγματολογικό κομμάτι της ιστορίας, είναι το εξής:
το κτίριο στις βρυξέλλες όπου διεξαγόταν αυτή η σκηνή, ήταν η οδός, αν δεν κάνω λάθος, μπλανσάρ, μικρή παράλληλος της αβενύ λουίζ, ακριβώς απέναντι από το χίλτον βρυξελλών. τα δρομάκια εκεί ήταν φημισμένα για το εξής: κυκλοφορούσαν πόρνες πολυτελείας σε σπορ αυτοκίνητα, και δέχονταν πελάτες υψηλού σχετικά οικονομικού επιπέδου. μαζί μ'αυτό, υπήρχαν μικρά μικρά γκέτο με παρέες μαύρων κυρίως, και γενικά ήταν ύποπτη συνοικία με πολλά μυστικά.
εκεί ήταν, εκεί προφανώς είχαν αγοράσει οι ρώσοι αυτό το κτίριο: ένα παλιό αρχοντικό σπίτι, όπου το ισόγειο είχε διαμορφωθεί σε εκκλησία, και πάνω ακριβώς από την εκκλησία, στον ημιόροφο, ήταν το κελί του πατρός βασιλείου: ένα μέτριο δωμάτιο που επισκέφτηκα όταν εκείνος πέθανε, για να πάρω κι εγώ, να μου δώσουν δλδ, ένα δικό του πραγματάκι. μου έδωσαν δυο: μια εικονίτσα του αγίου νεκταρίου, που απέκτησε μεγάλη ιστορία, άλλοτε θα γράψω, και το βιβλίο του σε ελληνική μετάφραση με τίτλο 'μέσα στο φως του χριστού', βιβλίο για την ειδικότητα του πατρός βασιλείου κριβοσέιν, που ήταν η μυστική θεολογία του αγίου συμεών του νέου θεολόγου...
πιο πάνω στο κτίριο ήταν κάποια γραφεία, κουζίνα, κλπ...
όταν λοιπόν σ'αυτή τη γειτονιά κάποιος χτυπούσε το κουδούνι, ο πατήρ βασίλειος έλεγε 'είμαι επίσκοπος, δεν μπορώ να αρνηθώ όταν κάποιος κάτι ζητάει από μένα', και άνοιγε πάντοτε, άκουγε, μιλούσε, έδινε, φρόντιζε.
ένας πραγματικός άγιος.


ας μιλήσω λίγο γι αυτόν, κι ας προσθέσω το όνομά του στον τίτλο: πατήρ βασίλειος κριβοσέιν.

γεννήθηκε το 1900 στην πετρούπολη της ρωσίας, από αριστοκρατική οικογένεια.
ο πατέρας του ήταν υπουργός γεωργίας επί τσάρου.
απέκτησε πολύ μεγάλη παιδεία, ήταν πολύγλωσσος, και ήδη πολύ νέος, θέλησε να γίνει μοναχός. έφυγε από τη ρωσία και πήγε στο ρώσικο μοναστήρι του αγίου όρους.
έμεινε εκεί μέχρι μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.
επί χίτλερ, ο πατήρ βασίλειος έστειλε εκ μέρους του αγίου όρους μια επιστολή στο χίτλερ, σε άψογα γερμανικά, όπου του έλεγε ότι το άγιο όρος είναι μια μοναστική πολιτεία πέρα από τα του κόσμου, και να τη σεβαστεί. ο χίτλερ έστειλε τότε ως διοικητή της περιοχής τον ντέλγκερ, διάσημο, αργότερα, βυζαντινολόγο, ο οποίος άφησε πληρη ελευθερία στους μοναχούς, ενώ ο ίδιος αφιερώθηκε στη μελέτη των σπάνιων χειρογράφων του όρους.
αυτό όμως έφερε αργότερα διαμάχες.
στις διαμάχες αυτές ο πατήρ βασίλειος μάλλον κατηγορήθηκε για συνεργασία με τους γερμανούς, και στάλθηκε εξορία. έχασε δυο τουλάχιστον δάχτυλα από τα χέρια του σε κρυοπαγήματα. τα θυμάμαι ακόμη, αμυδρά.
εκεί οι άγγλοι τσίμπησαν ένα μεγάλο διανοούμενο, τον έσωσαν, τον πήραν στην αγγλία όπου έγινε καθηγητής πατρολογίας στην οξφόρδη. έγραψε διάφορα βιβλία, επιστημονικά άρθρα, και είναι γνωστός ως ερευνητής που έχει κυρίως αφιερωθεί στη μυστική ορθόδοξη θεολογία.
όταν πήρε σύνταξη από κει, αν δεν κάνω λάθος, βρέθηκε αρχιεπίσκοπος στις βρυξέλλες.

έτυχε όπως ξέρετε να ζω στο βέλγιο, από τα δεκαπέντε μου.
δεν είχα καμιά σχέση με την εκκλησία του ρώσικού πατριαρχείου.
αντιθέτως, με το θεούσικο σπίτι μου, βρισκόμουνα σε επαφή με την ελλάδα.
ένα πρόσωπο σοφό και εντελώς ξεχωριστό, η μαρία πετρίδου, που πέθανε το 1986, ή 85, δε θυμάμαι καλά, έδινε διάφορες συμβουλές σε μένα και τη μάνα μου.
αυτή μας είπε: αν κάποιος ζητάει να εξομολογηθεί, θα τον στέλνετε στο ρώσο αρχιεπίσκοπο. ξέρει ελληνικά.
έτσι κα΄ναμε, χωρίς να τον γνωρίζουμε.
πέρασαν χρόνια, κι εγώ πια φύτρωσα στο βέλγιο και οι δεσμοί μου άρχισαν να απομακρύνονται από το γιουναντιστάν.
μια μέρα, ο φίλος μου βασίλης μαρκεζίνης, με πήρε μαζί του στον εσπερινό. θεολογος από τους πιο σπάνιους ο ίδιος, θα πήγαινε εκεί, στη ρώσικη εκκλησία.
λοιπόν:
μόλις γνώρισα τον πατέρα βασίλειο, χωρίς να πω τίποτα πουθενά, ένιωσα ότι βρέθηκα εκεί.
θα ήταν στην αρχή της δεκαετίας του ογδόντα.
δεν τέθηκε θέμα. έμεινα κοντά του μέχρι το θάνατό του.
σε κάποια φάση, μου είπε: κάποιος ήρθε και μου μίλησε για τη μαρία πετρίδου, μου είπε ότι δίνει άφεση αμαρτιών αυτή η ίδια.
του απάντησα: πάτερ βασίλειε, αν ήταν έτσι εγώ δε θα ήμουνα εδώ. είμαι δικό της 'παιδί'. αυτή μας είχε πει να στέλνουμε σε σας ανθρώπους για εξομολόγηση.
παιδί μου, δεν το πίστεψα ούτε μια στιγμή, μου είπε, κουνώντας τις χούφτες του.
είδα δλδ δυο ανθρώπους με σπάνια διαφάνεια, να μην γνωρίζονται μεν μεταξύ τους, αλλά να έχουν μια μορφή επικοινωνίας υπαρκτή μεν, ανεξήγητη ίσως.
είχα λίγο χαθεί σε κάποια φάση, διακοπές, ελλάδα, ταξιδια, και με αναζήτησε μέσω του βασίλη. πήγα, τον είδα, και μου είπε: θα φύγω τώρα, θα πάω να ξεκουραστώ μια βδομάδα στη σεβατόνιε, και μετά θα πάω στη ρωσία. εύχομαι να σε δω μετά.

άραγε θα πιάσει η ευχή; θα τον ξαναδώ;
τάφηκε στη γενέτειρά του σε ηλικία 87 χρόνων, σε κείνο το ταξίδι.
μια φορά τον είδα στον ύπνο μου.
θέλω να τον δω μετά το θάνατο.

14 σχόλια:

Porfyrogennitos είπε...

Χρόνια Πολλά!!!

Ελένη Λιντζαροπούλου είπε...

Αμήν...

Με συγκίνησε και με συνεπήρε η διήγηση...
Σπάνια η εκκλησία και η θεολογία υπηρετούνται πια από ταπεινούς ανθρώπους. Προίκα μεγάλη για μας που γνωρίσαμε κάποιους.

ritsmas είπε...

Πού είσαιεσύ ; ωραια ηταν χθες φιλια

Unknown είπε...

πορφύρη επίσης χρόνια πολλά και κάθε καλό!

Unknown είπε...

μπίγκ μάμα,
ήταν όντως ταπεινός άνθρωπος.
από τον ορθόδοξο κλήρο της εποχής που έζησα στο βέλγιο, ο μόνος που φορούσε ράσα ήταν αυτός.
κι όταν ερχόταν σε κάποιο συνέδριο στο καθολικό πανεπιστήμιο της λουβαίν, μιλούσε με πολύ ξεκάθαρες θέσεις σχετικά με τα δόγματα και τις ιστορικές διαφορές μεταξύ εκκλησιών.
μια μέρα σ'ένα συνέδριο, έρχεται η βαν ρίτ, μια μεγάλη προσωπικότητα στην οποία χρωστάω πάμπολλα, και μου λέει: 'ελέν, σε παρακαλώ, κάνε μου μια χάρη! θέλω κάτι να κάνω γι'αυτόν τον άνθρωπο, θέλω να τον παρακαλέσεις να πάει στο σπίτι του με τον οδηγό μου, εγώ για να μην ενοχλώ θα γυρίσω με το τρένο...
τι άνθρωποι υπάρχουν!

οι εξαιρετικοί άνθρωποι βρίσκουν ο ένας τον άλλον, έτσι, χωρίς τίποτα. τους ενώνει η ίδια η καλοσύνη μάλλον...

μια άλλη φορά, ο χούσμαν, ένας διαπρεπής μουσικολόγος που κουβέντιαζε μαζί μου σοβαρά θεολογικά θέματα κι εγώ δεν είχα ιδέα, μου λέει συγχισμένος: 'εσύ δεν έχεις ιδέα, τι κουβεντιάζω μαζί σου, θα πάω στο συνάδελφό μου τον βασίλειο κριβοσέιν να μιλήσω, αυτός καταλαβαίνει, εσύ όχι!'
την άλλη μέρα, βλέπω φαρμακωμένο τον χούσμαν. του λέω αστεία: τι έγινε; σας αφόρισε;
-άστα! μου λέει εντελώς φαρμακωμένος, τι ήταν αυτό! μου είπε ότι δεν έχουμε αποστολική συνέχεια στην προτεσταντική εκκλησία',
ο χούσμαν ήταν έξω φρενών.
το θέμα ήταν ότι ο χούσμαν ήθελε να κοινωνήσει στην ορθόδοξη εκκλησία, μα ήταν προτεστάντης.
τέλος, ο τότε έλληνας επίσκοπος τον κοινωνησε (πρόκειται για μεγάλη και ενδιαφέρουσα ιστορία, επιφυλάσσομαι).
στο τέλος της ζωής του ωστόσο ο χούσμαν το πέρασε ως εκκλησίασμα του αυστηρού αλλά τόσο αλώβητου πατρός βασιλείου.

Unknown είπε...

ριτς, εξαιτίας της μένης, όπως είπε το νατασάκι, αναγκαστικά θα το επαναλάβουμε, χα χα χα (αλλιώς κινδυνεύουμε όπως είπε να μας πρήξει όλο τον υπόλοιπο χειμώνα με το φουκώ!
ε, μιας και περάσαμε όντως τόσο όμορφα, θα το επαναλάβουμε για χάρη της!
αρχίζω και τρέχω...

Unknown είπε...

αγαπητοί φίλοι, κάποιος μου προσέφερε στο ι μέιλ ακριβέστερες πληροφορίες για τον πατέρα βασίλειο.
παραθέττω εδώ, και ετον υχαριστώ:

=



Τα της δράσης του στην Κατοχή τα ξέρω από το βιβλίο του Δημ. Τσάμη, καθηγητή μου στο παν/μιο και πρώην πολιτικού διοικητή στο Άγιο Όρος, που το σύνταξε με βάση έγγραφα των αγιορειτικών αρχείων. Φαίνεται πως ο π. Βασίλειος προσπάθησε να προωθήσει βουλγαρικά συμφέροντα στον Άθω. Γι' αυτό απελάθηκε, μαζί με τον π. Σωφρόνιο Σαχάρωφ, που είχε στενή σχέση μαζί του και μάλλον τα σκάγια τον πήραν από σπόντα.
Την επιστολή προς τον Χίτλερ τη συνέταξε ο ασκητής Γεράσιμος Μενάγιας, χημικός, σπουδαγμένος στη Βιέννη. Και χάρη σ' αυτήν, το Όρος παρέμεινε αποστρατικοποιημένο, απέφυγε δηλαδή τη γερμανική και -κυρίως- τη βουλγαρική στρατιωτική παρουσία.
Ο Ντέλγκερ δεν διορίστηκε διοικητής, ο πολιτικός διοικητής παρέμεινε Έλληνας. Ο Ντέλγκερ ήλθε εδώ επικεφαλής "επιστημονικών" αποστολών, για να καταγράψει τα κειμήλια που σκόπευαν οι Γερμανοί να μεταφέρουν στα μουσεία τους, όπως συνέβη και σ' άλλες κατακτημένες χώρες. Αλλά εδώ δεν πρόλαβαν.
--------------
ευτυχώς που δεν πρόλαβαν.
τελικά δεν τα ήξερα καλά ως προς την ιστορία.
ως προς τα βουλγαρικά συμφέροντα, επειδή κι από άλλη πηγή είχα πληροφορηθεί τα περί βουλγαρορωσικού κλπ, έχω την αίσθηση ότι μπορεί να μην ήταν ακριβώς έτσι, αλλά να εκτιμήθηκαν έτσι.
εγώ τον αγαπούσα και τον αγαπώ πολύ...

koptoraptou είπε...

Άφωνη! Υπήρχαν και τέτοιοι ιερείς λοιπόν...
Την καλησπέρα και τα φιλιά μου!

Unknown είπε...

κοπτοραπτάκι αγαπημένο, ναι, οι καλοί δεν ακούγονται γιατί δεν κάνουν φασαρία, ζουν διακριτικά σαν τα σπουργίτια...
όπως και η μαργαρίτα μου!
πήγα και την είδα σήμερα και χάρηκα που ήταν πολύ καλύτερα.
σε φιλώ γλυκά και σ'αγαπώ ξέρεις πόσο! όσο το λουλούδι αγαπά τη γλάστρα του!

PAN-DORA είπε...

Αληθινό μνημόσυνο του έκανες. Κι οι εκεί πρέπει να νιώθουν πραγματική αγαλλίαση όταν οι εδώ τους αφιερώνουν λέξεις και σκέψεις αγάπης.

paramythou είπε...

Αυτό που διάβασα είναι απο τα ωραιότερα παραμύθια της ζωής. Υπάρχουν και τέτοιοι άνθρωποι. Αυτό μας γεμίζει όλους ελπίδα για κάτι καλύτερο στο μέλλον.

Unknown είπε...

πανδώρα με συγκίνησες...
είμαι πολύ τυχερή
είμαι σαν τον κοντορεβυθούλη που του δίνουν ψίχουλα για να μη χάσει το δρόμο του...

Unknown είπε...

ναί παραμυθού μου, μαίρη σάββα!
έχω ζήσει πολλά παραμύθια μέσα στη ζωή... η ζωή είναι γεμάτη αναπάντεχες ιστορίες, που βγαίνουν από τα συρτάρια της καθημερνότητας και πετάνε μπροστά μας και μας αλλάζουν. μας κάνουν πιο μπαμπακένιους, μας ασπρίζουν σα χιόνι μέσα μας, μας κάνουν πιο ανθεκτικούς.
βέβαια υπάρχουν κι άλλες...
έζησα και θα ζήσω μάλλον κι άλλα παραμύθια.
το πιο όμορφο παραμύθι είναι να ξυπνάει η αθωότητα μέσα μας...
έτσι δεν είναι;

paramythou είπε...

Ετσι ακριβώς είναι. Μας ξυπνάνε μερικές φορές συναισθήματα που ούτε ξέραμε οτι τα έχουμε μέσα μας.....
πρωτόγνωρα, συναρπαστικά.
Πόσα ανακάλυψα για τον εαυτό μου μέσα απο τα παραμύθια...