για τον ιδανικό αναγνώστη. αφιερωμένο στο δικό μου ιδανικό αναγνώστη

Οι λέξεις, σχεδόν με τη σειρά:

Ανάγνωση

Αναγνώστης.

Ξανά- γνώστης;

Πόσο επιπόλαια μπορεί να μιλάμε για ανάγνωση;

Λέω ‘διαβάζω’, δλδ διάβασμα, κάτι σα διάβαση, περιτρέχω ένα χωράφι, έναν κήπο, ας πούμε ένα κήπο με μυστικά…

‘- διάβασες;

-    Διάβασα.

-    Ε, ξανά κάνε μια ανάγνωση’, λέει η μαμά στο παιδί, πάντα μέσα στην υπερβολή.

Ανά-γνωση

Ξανά, βούτα το κεφάλι σου στη θάλασσα, κοντά στον ύφαλο, κάτι νέο ενδεχομένως να δεις.

Εδώ δεν υπάρχει υπερβολή, μα υπάρχει θέση, σύν-θεση και αντί-θεση: για τα τρία αυτά δεν ξέρω από ποιο, από πού να αρχίσω.

Γνώση είναι αυτό που παίρνεις από τον έξω κόσμο κοιτάζοντάς τον και ερευνώντας τον.

Γνώση είναι αυτό που γεννιέται μέσα σου όταν ο ναός του σώματος, ο νούς, αγωνίζεται να δει, να επι οί/εί/δα μέσα μου αυτό εδώ, τώρα δα, που είναι εντός μου, και το

Κατάλαβα, κατανόησα,

Και συνεπώς, αλλά μόνο κατά συνέπεια, γνώρισα: δλδ δημιούργησα μέσα μου μια ιδέα –άυλη- για το προϊόν των αισθήσεων:

αυτό που ένιωσε η αφή,

που οσφράνθηκε η μύτη,

που άκουσε το αυτί,

που είδε το μάτι,

που γεύτηκε η κοιλάδα του στόματος.

Ανά-γνωση λοιπόν μπορεί να είναι η εισχώρηση στο δικό μου ναό μιας γέννας, μιας γνώσης που κάποιος άλλος άφησε κάπου. Η γνώση και η γένεση φέρουν τα ίδια σύμφωνα. Γνωρίζω και γιγνώσκω είναι στην ίδια σφαίρα, μάλιστα στο ‘γα’ ως παρακειμενική επανάληψη, τονίζει κάτι: γιγνώσκω, γνωρίζω ήδη: εμπεδώνω.

Ο ιδανικός αναγνώστης είναι ο αναγνώστης ενός κειμένου.

Κείμενο είναι κάτι που δεν αποτελεί πια ούτε καν προέκταση του χεριού μας ή της πένας ενός ανθρώπου. Είναι ένα αυτοτελές ‘τι’, δημιούργημα, όν, ρπάγμα; Ένα : σύν-ολον.

Φράσεις τύπου ‘τι ήθελε να πει ο ποιητής’ δεν έχουν θέση μπροστά σ’ ένα κείμενο.

Ο ποιητής δεν είναι στο κείμενο. Σωστή ερώτηση θα ήταν: τι λέει, τι θέλει να πει, πώς άραγε ξεκίνησε, αυτή η τελευταία ερώτηση είναι για την κειμενική αρχαιολογία, ή, αν θέλετε, για την ιστορική ανάλυση ενός κειμένου.

Μα το θέμα μας δεν είναι η ανάλυση του κειμένου. Ούτε το κείμενο.

Θάμα μας είναι ο ιδανικός αναγνώστης.

Ιδανικός αναγνώστης για μας τώρα είναι ποιος; Ο αναγνώστης που είναι ιδανικός, όχι εγώ κι εσύ.

Ιδανικός είναι η ιδέα του κατ’ εξ-οχήν αναγνώστη.

Άρα, στην ουσία έχετε δίκιο, δεν υπάρχει έξω.

Αλλά, αφού κέρδισα το φλουρί φέτος (κοιτάξτε πόσα φ στην πρόταση, είναι φανταστικό!), μιλάμε γι’ αυτόν. Αυτός είναι πραγματικός όχι έξω, μέσα μας.

Ιδανικός αναγνώστης για ένα κεί-με/αι-νο/non. Που το βλέπει και το ανασταίνει. Το εισπράττει. Το αγγίζει. το οσφραίνεται.  το γεύεται. το ακούει. το βλέπει.

Ο ιδανικός αναγνώστης δεν είναι αυτός που λέει: α! τι ωραίο!

Είναι αυτός που απέναντι στο κείμενο, ολοκληρώνει μια άποψη, όποια κι αν είναι, τόσο βαθιά, -το γιατί μη με ρωτάτε- που το βλέμμα του σηκώνει το κείμενο από κει που κάθεται και το θεραπεύει. Το κείμενο τότε, αρχίζει και του μιλάει…

Το κείμενο γίνεται μυστήριο για τον ιδανικό αναγνώστη. Τον μυεί στο επέκεινα του νου, και του νου του συγγραφέα ακόμη, και ανά-γνωρίζει σχεδόν τρισδιάστατα μια σελίδα χαρτί: κάτω από τα γράμματα, κάτω από το κενό ένας κόσμος δεν έχει πεθάνει ακόμη. Ζωή και ζόφος αναπαράγουν διαρκώς  το κείμενο που ξεχειλίζει από τους αρμούς του τα λάθη, τη γνώση, τον πόνο της οποιασδήποτε γέννας, την παρουσία ενός σύμπαντος κόσμου.

Αυτός ο ιδανικός αναγνώστης, ανα – καλύπτει το θάνατο του κειμένου και το ζωογονεί: η σχέση του δλδ με το κείμενο είναι μυστηριακή, σχεδόν μοναδική: ως αναγνώστης σε εκδοτικό οίκο, μπορεί να κάνει τον εκδότη να πλουτίσει, υλικά ή πνευματικά,  γιατί θα ανακαλύψει την πραγματικότητα του κειμένου. Αυτός ο ιδανικός αναγνώστης, θα κάνει το κείμενο ‘πράγμα’ χειροπιαστό από τους πολλούς, βιβλίο ας πούμε.

Ο ιδανικός αναγνώστης θα ανα-καλύψει τις αδυναμίες ενός κειμένου, ακόμη και στη μετάφρασή του από μιαν άγνωστη γλώσσα. Ένα παράδειγμα: η χριστίνα γιατζόγλου εντόπιζε δυσκολίες στο κείμενό μου του Άδωνη που μετέφραζα από τα αραβικά, χωρίς να γνωρίζει αραβικά.

Ο ιδανικός αναγνώστης ενός ήδη πραγματικού κειμένου αν γίνει γνωστός, από κάποιο θαύμα, με το συγγραφέα του ενός πραγματικού κειμένου, μπορεί να παίξει μουσική μαζί του: …

Οι δυο τους, δημιουργός ή συγ-γραφέας και ανά-γνώστης, παίζουν πρίμο σιγόντο.

Ο ιδανικός αναγνώστης καλεί το κείμενο να υπάρξει. έχει τόσο σφραγίσει με την ανά-γνωση, ανα-γνώριση το γραφέα, που αυτός επιθυμεί να γίνει ο συγ-γραφέας της ροής για ένα άλλο κείμενο, το επόμενο στην ανά-γνωση.

Αυτή είναι η σπάνια στιγμή της συλλογικότητας ενός κειμένου.

Πριν ακόμη ειδωθεί, δημιουργηθεί, ακουστεί, προ-ορίζεται να σταθεί όρθιο και ζωντανό μπροστά στον ιδανικό αναγνώστη.

Γράφεται, αν όχι σχεδόν μόνο του, γράφεται για τα μάτια του ιδανικού.

Συγ-γράφεται από το χέρι του φερόμενου ως ‘συγγραφέα’ (δια χειρός, που λέγανε κι οι αγιογράφοι στις βυζαντινές εικόνες τους) και από τα βαθιά μάτια της ψυχής του ιδανικού αναγνώστη.

Στην ουσία ο ιδανικός αναγνώστης σέρνει το κείμενο από το χάος στην πρώτη συλλογικότητα, δλδ καθιστά το γραφέα  δημι-ουργό.