Σάββατο 6 Δεκεμβρίου 2008

έλλειψη εικόνων

εδώ και καιρό,
διερωτώμαι το στίχο του τραγουδιού 'εδώ είν' το θέμα', και το μεν θέμα, αυτό δλδ που βάζεις μπρός σου, ή μέσα στο κεφάλι σου, και βάσει υποτίθεται αυτού τραβάς κάποιες κατευθυντήριες γραμμμές σκέψης και υλοποίησης της σκέψης σου, είτε με τη γλώσσα της γραφής ή της αφήγησης, είτε με τη σκέψη της επιστημονικής έρευνας, είτε με την εικαστική σου αντίληψη, είτε με τη μουσική διερεύνηση, κι αποδίδεις το μόχθο ενός θέματος με 'κάτι' που δημιουργήθηκε 'γύρω από αυτό το θέμα'.
'μην το κάνουμε θέμα τώρα'
'ας το κάνουμε θέμα'
πολύ εύστοχες εκφράσεις.
ανάμεσα στο θέμα και τον τίτλο ενός έργου, όσο ταπεινό και να είναι αυτό, από το ζωγραφικό πίνακα και το μυθιστόρημα ως την ανάρτηση μέσα σε μια άνευ αξιώσεων ιστοσελίδα ή μπλογκάκι σαν το δικό μου, υπάρχει μια απόσταση. η απόσταση δύο λέξεων:
θέμα 0 τίτλος
ποτέ δεν τα πήγαινα καλά μ'αυτές τις δυο λέξεις.

να σας πάρω μια βόλτα μαζί μου στα ταξίδια του γκιούλιβερ;
άμα είσαι πολύ μικρός, όπως οι φοβεροί δεσμοφύλακες εκείνου του μεγάλου σώματος, πώς άραγε αντιλαμβάνεσαι τον όγκο
τον όγκο του σώματος εκείνοι οι δεσμοφύλακες
τον όγκο της πληροφορίας εγώ ο μικρός 'βλέπων' μια κατάσταση, κατάσταση ή κείμενο, όγκο που τουλάχιστον για μερικά δευτερόλεπτα, ή για κάποιες ώρες, είσαι μόνος απέναντί του, χωρίς καθοριστικό στοιχείο της οργάνωσής του.
αυτή η στιγμή, όσο κι αν κρατήσει, όπου ο αναγνώστης του κειμένου, ο θεατής του πίνακα ή του τόπου, ο ακροατής ενός δημιουργήματος, βρίσκεται απέναντι σ'ενα 'κάτι' όπως ένας μικρός δεσμοφύλακας που αγνοεί την οργάνωση ενός 'σώματος' (σώμα = κάτι) που τον ξεπερνάει. μπορεί μπροστά στο μεγάλο σώμα ο δεσμοφύλακας να αναρωτηθεί 'τι είναι αυτό;', και να ζητά απάντηση, μπορεί όμως να μην αναρωτηθεί αυτό αλλά να πει 'πώς να ξεφύγω;'; ή 'βλέπω κάτι που γνωρίζω ήδη;'; ή 'πώς να το κάνω να μου μιλήσει;'; κλπ κλπ.
στα ιερά κείμενα το θέμα είναι όντως σαν το σώμα του γκιούλιβερ μπροστά στους μικρούς δεσμοφύλακες-αναγνώστες: ποιο είναι το θέμα του ευαγγελίου; ποιο είναι το θέμα του κορανίου;
πολλαπλά ζητήματα: αλλιώς θα απαντήσει ο θεολόγος, αλλιώς ο χριστιανός, αλλιώς ο μουσουλμάνους, αλλιώς ο μύστης, αλλιώς ο άθεος, κλπ.
τα ιερά κείμενα χωρίζονται σε τμήματα. στο ευαγγέλιο τα τμήματα ονομάζονται κεφάλαια, έχουν έναν αριθμό και ευτυχώς δεν έχουν τίτλο. είναι 'σώματα' όπου ο μικρόσωμος δεσμοφύλακας-αναγνώστης βλέπει ένα μικρό κομμάτι κάθε φορά. εκθέτει το βλέμμα του σε μια ερμηνεία, βρίσκει απάντηση σε ένα δικό του προβληματισμό εστιάζοντας σε ένα τμήμα του κεφαλαίου.
στο κοράνι, τα κεφάλαια λέγονται 'σούρες', και κάποιοι μουσουλμάνοι τα έχουν μεταφράσει στα ελληνικά με τη λέξη 'στάδιο', δλδ ένα σχήμα όπου υπάρχουν διαβαθμίσεις, όπως σε ένα στάδιο, που ο αγωνιστής τρέχει, και περνά από διάφορα μήκη. μοιάζουν, λένε, σαν διδασκαλίες μιας μάνας, που μπορεί να περάσει από το ένα θέμα στο άλλο, ανάλογα με τη στιγμή, παιδ-αγωγώντας κατάλληλα το παιδί της.
αυτό που γίνεται στα ιερά κείμενα γίνεται και αλλού.
έχουν τίτλο ας πούμε οι ραψωδίες στην ιλιάδα ή την οδύσσεια;

ερχόμαστε τώρα στον 'τίτλο'
τι λέξη να είναι αυτή;
μήπως είναι το σκοινί για να δεσμεύει ένα 'θέμα'; μήπως είναι η 'εικόνα του θέματος';
μήπως είναι μια σκηνοθεσία;
μήπως είναι μια ιλουστρατιον του πιθανού θέματος;
το θέμα 'τίτλος' σε ένα έργο μου φαίνεται άκρως δεσμευτικό, και γι'αυτό πολύ ενδιαφέρον. οφείλεις να σταθείς σ'αυτό μέχρις ότου
αν είναι σκοινί να το φας σαν ποντίκι και να αφήσεις το σώμα ελεύθερο
αν είναι εικόνα να την αποδεχτείς και να καταλάβεις τα όριά της, γιατί έχει όρια, σε σχέση με το 'σώμα'.
αν είναι παραπλανητικό σήμα, και το καταλάβεις, να αναρωτηθείς γιατί, όπως στον άδωνη το όνομα 'μιχυάρ'
αν είναι ....

με προβληματίζει πολύ το ζήτημα τι είναι τίτλος.
και στο μπλογκ αυτό δεν έχω βάλει ακόμη καμιάν εικόνα, πέρα από αραβούργημα.
(χε χε χε, καλημέρα σας!)
εννοείται πάλι μπούρδες έγραψα για εκτόνωση, δεν τις διάβασα, αλλά το θέμα με απασχολεί πολύ καιρό.)

οι γνώμες σας με ενδιαφέρουν πολύ!
υγ. γιατρέ μου, είμαι πολύ σοβαρά; θα με κλείσουν μέσα πολύ σύντομα;

14 σχόλια:

MenieK είπε...

Αν σε κλείσουν, θα κάνουμε παρέα ;-)
Πάντως, η εισαγωγή του βιβλίου του Φουκό, "οι λέξεις και τα πράγματα" ονομάζεται "οι ακόλουθες" και επικεντρώνεται στην ανάλυση ενός πίνακα του Βελάσκεθ όπου απεικονίζεται ο ζωγράφος ενόσω φτιάχνει έναν πίνακα, και η ινφάντα με τις ακόλουθές της έχουν έρθει και παρακολουθούν τη διαδικασία του ποζαρίσματος (του βασιλιά και της βασίλισσας, αλλά αυτό εμείς το ξέρουμε από μια αντανάκλασή τους σε έναν καθρέφτη στο παρασκήνιο του πίνακα). Τα μοντέλα από τον προσανατολισμό του πίνακα φαίνονται να στέκονται εκεί που στέκει ο θεατής, έτσι ο Βελάσκεθ, στήνει ένα αστείο αφού η θέση του θεατή αντιστρέφεται και ανάγεται σε μοντέλο/στόχο του ματιού του ζωγράφου...
Βασισμένος σ' αυτό το παιχνίδι ο Φ. (ο οποίος αναφέρει το όνομα του έργου και των απεικονιζόμενων, στο τέλος του κεφαλαίου) κάνει το δικό του παιχνίδι, μια θαυμάσια (λέω εγώ, αλλά μη φανταστείς δεν είμαι και πολύ αντικειμενική) ανάλυση της παράστασης (του κειμένου, της όρχησης, όπου να το προσαρμόσεις μέσα είσαι) και της ανοικτότητάς της στον θεατή (αναγνώστη, ακροατή...) που πολύ μου τη θύμισε το κείμενό σου.
Δεν συνεχίζω γιατί το σχόλιό μου είναι ήδη τεράστιο, αλλά θα σου γράψω την κατακλείδα, ότι η εξαφάνιση αυτού που θεμελιώνει την παράσταση, εκείνου στο οποίο προσομοιάζει, την απελευθερώνει και μόνο τότε μπορεί να λειτουργήσει ως ΚΑΘΑΡΗ παράσταση...
Αν το έχετε, ρίξτε του μια ματιά (αν δεν το έχετε, θα υπάρχει σίγουρα στη βιβλιοθήκη της φιλοσοφικής)... όχι όλο ανατολικές, ανατολικές και ξανα ανατολικές φιλοσοφίες. Υπάρχουν και δυτικές εν-οράσεις που μπορεί να φωτίσουν τους προβληματισμούς σου...
Υ.Γ. Τι παραπονιέσαι που δεν ξαναδιάβασες το κείμενό σου? άντε, και εγώ τις ξαναδιάβασα, τις μπούρδες μου... έβγαλα νόημα????
Υ.Γ.2 αν κλείσουμε κοινή σουίτα θα μας κάνουν καλύτερη τιμή?

ATHENA είπε...

ΚΟΡΙΤΣΙΑ ΚΡΑΤΗΣΤΕ ΜΟΥ ΤΗΝ ΔΙΠΛΝΗ ΣΟΥΙΤΑ!

ΜΗΝ ΤΟΛΜΗΣΕΙΣ ΝΑ ΤΟ ΣΒΗΣΕΙΣ ΟΤΑΝ ΤΟ ΞΑΝΑΔΙΑΒΑΣΕΙΣ ΓΙΑΤΙ ΕΤΣΙ ΚΙ ΑΛΛΙΩΣ ΤΟ ΕΣΩΣΑ.

ΦΙΛΙΑ ΠΟΛΛΑ

ATHENA είπε...

Ο ΤΙΤΛΟΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΕΙ ΤΟ ΘΕΜΑ
ΚΑΙ ΜΠΑΙΝΕΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ

ΚΑΜΙΑ ΦΟΡΑ ΕΙΝΑΙ Η ΣΠΙΘΑ ΠΟΥ ΑΝΑΒΕΙ ΑΥΤΟΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΤΟ ΘΕΜΑ

Unknown είπε...

αχ, σουίτα για τις τρεις μας!
καλά ε, μόνο που το σκέφτομαι τρελαίνομαι ακόμη πιο γρήγορα και πιο εντατικά!
μένηεκ, σίγουρα δε θέλω να είμαι μόνο στα ανατολικά, και προπαντός στις ανατολικές φιλοσοφίες που είναι τόσο της μόδας. ό,τι είναι της μόδας εμένα με βρίσκει γεροντοκόρη σιτεμένη στις πλισέ μου φούστες!
απλώς, έχω αλισβερίσι ιδεών όλο και πιο έντονο προς τα εκεί. ο παλιοφουκώ, με το λες μο ε λε σοζ...
να, εγώ, αντί για το φουκώ, θυμήθηκα τα ταξίδια του γκιούλιβερ!
(είδες επίπεδο; χα χα, αμέ!)
με κολακεύει που σου θύμισα κείμονο του φουκώ, κι αν μου πεις γιατί, θα με ενδιέφερε λίαν!
φιλιά
πάω να φάω έξω!

sinnefo rain είπε...

Meniek καιATHENA Πάρτε και μένα μαζί εγώ δεν θέλω σουίτα και ένα απλό δωμάτιο μου κάνει
"τι λέξη να είναι αυτή;
μήπως είναι το σκοινί για να δεσμεύει ένα 'θέμα'; μήπως είναι η 'εικόνα του θέματος';
μήπως είναι μια σκηνοθεσία;
μήπως είναι μια ιλουστρατιον του πιθανού θέματος;"

και συμπληρώνω, ίσως να είναι και τα τρία μαζί;
Εδω είναι το θέμα

τα φιλία μου Ελένη μου

Coco είπε...

Καλά, είσαι ήδη μέσα (στο θέμα).

Συνταγή για γευστικούς τίτλους: Αφού βγάλετε το κείμενο από τη φωτιά το αφήνετε να κρυώσει με ένα τούλι από πάνω μην το φάνε οι μύγες. Κλείνετε και την πόρτα της κουζίνας μην το φάνε οι γάτες.
Κατόπιν παίρνετε τα κλειδιά σας και φεύγετε από το σπίτι.
Μένετε εκτός θέματος τρεις μέρες με καφέ, σοκολάτα, στρείδια και ηδυπαθή ποτά.
Όταν θα γυρίσετε σπίτι κάνετε ένα σκοτσέζικο ντους, φοράτε ή δεν φοράτε πιζάμες και ύπνο χωρίς ξυπνητήρι.
Θα σας ξυπνήσει ο τίτλος. Μην αμελήσετε να τον σημειώσετε κάπου έστω κι αν δεν βρίσκετε τις παντόφλες σας ή το διακόπτη της λάμπας.

Coco είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
Unknown είπε...

αθηνά παιδί μου, τι κάνεις;
χα χα χα, σουίτα για τρεις στο πεζο-δρομο-καήτιο! ή στο ποιητο-καήτιο!
σίγουρα εκεί με βλέπω!
λοιπόν, δεν απήντησα πριν γιατί ήθελα να πάω να συναντήσω μια κυρία από ένα ξένο πανεπιστήμιο, που γνώρισα την πέμπτη!
κι εκεί που τρώγαμε βρεθηκαμε συγγενείς! δεν είναι καταπληκτικό;

Unknown είπε...

συννεφάκι γλυκό, καλησπέρα! το θέμα είναι ...
το θέμα...
αλήθεια για τί πράμα μιλούσαμε;
ένα σκοινί που δένει γύρω γύρω όλα τα ασυμάζευτα, ενας τίτλος...
προτιμώ τα ασυμάζευτα! τα λατρεύω!

Unknown είπε...

κοκό, είσαι υπέροχη!
η συνταγή του τίτλου είναι εξαιρετική! να γλύφεις και τα δάχτυλά σου!

agrampelli είπε...

άσχετο με την ανάρτησή σου,αλλά όχι άσχετο με την αυτολογοκρισία σου!
Και επειδή χθες με έκανες και γέλασα...
ορίστε...

Unknown είπε...

αγράμπελη, τι να σου πω τώρα!
είναι όμορφο να είσαι λίγο παιδί, δεν είναι;...

agrampelli είπε...

αυτό για
το παιδί που χάθηκε
κρίμα...

المركز السعودى είπε...

شركة جلي الرخام في دبي
شركة مكافحة حشرات دبي
شركة تنظيف في دبي
شركة تعقيم دبي