οι λέξεις που μοιάζουν

εδώ και καιρό, χρονάκια δλδ, φεύγει ο εαυτός από τη θήκη του και δεν ξέρω πού πάει.
στο νου μου έρχεται ο καθηγητής ευάγγελος χρυσός. πάντα διακριτικός, ευγενής, και ίσως μερικές φορές με μια αυστηρή καλοσύνη.
τον είχα γνωρίσει μόλις είχα τελειώσει το μεταπτυχιακό μου, σ' ένα συνέδριο στην αθήνα. αθήνα, τότε, ίσον για μένα η νεραϊδόπολη που μου έλειπε τόσο, όσο ξαφνικά την είχα αποχωριστεί στα 15 μου.
με προσκάλεσαν να μιλήσω σ' ένα συνέδριο, όπου είχα πάει απλώς να παρακολουθήσω. 'θα σας καλέσουμε σε κάποια στιγμή ν'ανεβείτε στο βήμα έτσι, να μας πείτε δυο πράματα για το τι κάνετε στο ντοκτορά που ετοιμάζετε, κι ίσως σας κάνουμε κανα δυο ερωτήσεις'.
τόσο όμορφα ειπωμένο, που είπα 'ναι, βεβαίως, γιατί όχι'.
τον χρυσό τον έβλεπα τότε πρώτη φορά, μαζί κι όλους τους άλλους.
-θα μιλήσετε; με ρώτησε.
-δεν ήρθα για να μιλήσω αλλά μου ζήτησαν, κι άρα ναι...
κλπ, ό,τι διαβάσατε παραπάνω.
κινητοποιημένος από το επάγγελμά του, καθηγητής δλδ πραγματικός, ο χρυσός μου λέει:
-τι λέτε δεσποινίς, δεν κάνουν έτσι οι σωστοί επιστήμονες!
εγώ είμαι καθηγητής χρόνια, και πάντα ανεβαίνω στο βήμα προετοιμασμένος. εσείς, για πρώτη φορά θα ανεβείτε στο βήμα σε διεθνές συνέδριο και θα είσαστε χωρίς χαρτιά; κι αν σας πιάσει τρακ; αν χάσετε τον ειρμό των σκέψεών σας; όχι, όχι, δε γίνονται έτσι αυτά τα πράγματα. κυρίως που είσαστε τόσο νέα και δε θα πρέπει να κάνετε άσχημο όνομα στην πρώτη σας ανακοίνωση. εγώ θα έφευγε τώρα, θα πήγαινα σπίτι μου να ετοιμάσω όσο πιο καλά μπορώ το κείμενό μου, και μετά θα επέτρεπα στον εαυτό μου να με καλέσει στο βήμα.
κι έπειτα είναι και το άλλο: πώς θα ανεβείτε χωρίς να είστε στο πρόγραμμα; θα πάρετε τη θέση κάποιου άλλου; θα κάνετε εχθρούς χωρίς να το καταλάβετε; α, πρέπει να είστε προσεκτική, εγώ στη θέση σας θα πρόσεχα περισσότερο.

φυσικά και με έπεισε.
ας έχει καλό, αυτό ήταν ένα μεγάλο μάθημα, που το φύλαξα μέχρι πολλά χρόνια.
έτσι κι έκανα: ετοιμάστηκα όπως για το βάπτισμα του πυρός, κι ακολούθησε ό,τι ακολούθησε.

από τότε αρχή μου είναι ετοιμάζομαι όσο μπορώ καλύτερα σε ανακοινώσεις ομιλίες κλπ. όσο μπορώ δλδ.

πέρασαν όμως τα χρόνια και μέσα μου γίνανε συμφύσεις.
συμφύσεις, ιατρικός όρος.
μου τον εξήγησαν, μιας κι έχω κάνει δυο τουλάχιστον χειρουργεία στο λαιμό: συμφύσεις είναι να γιάνει το τάδε κομμάτι, και να απλώνει κάπως και να μπερδεύεται με τα γύρω-γύρω, και μετά να είναι κάπως αχταρμάς κι όλα μαζί.
ε, συμφύσεις γίνονται και στο μυαλό τελικά: να θες να είσαι διανοούμενος τρομάρα σου, να νομίζεις ότι είσαι ή να προσπαθείς να πείσεις τους άλλους ότι είσαι και να προσπαθείς να δουλεύεις όπως στα μαθηματικά: με ένα κι ένα ίσον δύο. λατρευτική μέθοδος, λατρεμένη και λατρευτική, να υποβάλεις στη φιλολογία την άλγεβρα. σκέτη μαγεία.
κι ακριβώς, οι συμφύσεις είναι τα συναισθήματα: στο τέλος να αγαπάς τόσο πολύ αυτή την υποτιθέμενη έρευνα, να το φχαριστιέσαι τόσο πολύ, ...
όπως μικρή παρακολουθούσα το δρόμο με τα μυρμήγκια κι αναζητούσα από πού έρχονταν και πού πήγαιναν φορτωμένα, κι έβγαζα ένα από την αλυσίδα να δω τι θα γίνει... τους μπαχάλευα τη σειρά κι αυτά την ξαναέβρισκαν... ε, ναι, έτσι, απίθανη ενασχόληση.
αγάπη λοιπόν...
οι συμφύσεις δεν είναι ίσως φυσιολογικό πράγμα, είναι ωστόσο αναμενόμενη εξέλιξη.
οι συμφύσεις ανάμεσα στην περίπου επιστήμη μου και τα συναισθήματά μου ήταν λοιπόν μάλλον αναμενόμενες.
έτσι, εδώ και λίγα χρόνια, ίσως μετά το 2005, μου είναι αδύνατον να σεβαστώ ένα χαρτί σε μια ομιλία.
ακόμη κι όταν το έχω μαζί μου.
η κόρη μου λέει: μαμά, τι ετοιμάζεις ομιλίες; αφού το ξέρεις, το χαρτί θα το χάσεις στο τέλος, προς τι το ετοιμάζεις;
και γελάμε, καμαρώνω κι εγώ για τη βλακεία μου.
όμως έχει και μια δόση σοβαρής αλήθειας αυτό.
μαζί μ' όσα λίγα φυτρώνουν στο κεφάλι μου και προσπαθώ να τα γράψω, να τα βάλω σε τάξη κλπ, διαχέεται και η βαθιά κατάσταση ότι 'πω πω, ευτυχισμένη που είμαι μέσα σ' αυτά - δε γίνεται να ξεφουρνιστούν χωρίς το φούρνο τους - δε γίνεται να περάσουν χωρίς τη γλύκα της ομορφιάς με την οποία με έχουν ποτίσει - δε μπορούν να βγουν χωρίς την αγάπη που έχουν φέρει μέσα μου - δεν έχουν νόημα χωρίς το τεράστιο έργο που έχουν επιτελέσει σ' ένα μικρό τσόλι σαν κι εμένα, που χαίρεται τόσο πάνω σ' αυτά - κλπ κλπ κλπ...
συγκινήθηκα την πρώτη φορά που πήγα στην αλεξανδρούπολη, στο εθνολογικό μουσείο. παράτησα το χαρτί μου και τους είπα: αδύνατον να πω ό,τι έχω γράψει εδώ, δεν έχει νόημα μπροστά σας. διάδραση με το κοινό, όπως η νοικοκυρά που φέρνει το συκαλάκι της και το προσφέρει με χαμόγελο ιδιαίτερο στον επισκέπτη που αποδέχεται την τέχνη της...
τι γράφω τώρα...
σκέτος νασκισισμός
μα τι να γίνει
τα γράφω εξαιτίας μιας μετάφρασης.
ετοίμαζα μια υποτιθέμενη ομιλία, η οποία δεν υπήρξε καν.
ωστόσο υπήρχε προετοιμασία, λόγω των συμφύσεων με την αγάπη, με τη χαρά, με την αίσθηση της βλακείας, με το μεγάλο θαυμασμό κάποιου κειμένου. η προετοιμασία για την ομιλία αυτή ήταν μια μετάφραση. φαντάσου τώρα να κάνεις μια μετάφραση σε μια γλώσσα που δε μιλάς!!!
αρπάζεις το κείμενο που πάει να σου φύγει, το βάζεις κάτω, ρίχνεις όλο το βάρος σου πάνω του, το παρακαλείς να μείνει, αυτό θέλει να λακίσει, εσύ εκεί, γρήγορα γρήγορα ανοίγεις λεξικά, γρήγορα γρήγορα φτιάχνεις ένα χαρμάνι με ιστορίες παρόμοιες, με λέξεις που έχουν παρελθόν, κι αποφασίζεις να του χτίσεις ένα μικρό τοίχο μπας και λακίσει και άντε μετά να το ξαναβρεις.
για να χτίσεις δλδ μια τέτοια μετάφραση, φτιάχνεις καταχθόνια εκρηκτικά που διαλύουν την τριμένη από τα χρόνια λέξη, και την κάνουν να υποφέρει μέχρις ότου σου φανερώσει από πού ήρθε και πώς ήταν πριν...
στο τέλος το κείμενο υποφέρει τόσο πολύ, αιμόφυρτο όπως το κατήντησες, που παραδίνεται. ησυχάζει κάπως μπρος σου
κι εσύ έχει την ενοχή ότι το χτύπησες, το κράτησες, είσουνα βάναυσος/η απέναντί του, μέχρις ότου τα'φτυσε, άρχισε να σου μιλάει, και μέσα απ' αυτά που αρχίζει να σου λέει, ομολογεί με κλάμμα και δυσαρέσκεια τους θησαυρούς που κρατούσε έτσι ξαπλωμένο στο χαρτί, τόσους αιώνες...
γιατί ένα κείμενο είναι πάντα ξαπλωμένο, όπως οι πόλεις του σελίν...
οι πόλεις, πάντα ξαπλωτές δίπλα σ'ένα ποτάμι, σαν κοπελιές που ζωγράφιζε ο σεζάν, ανάμεσα στην πρασινάδα
έτσι και τα κείμενα
ξαπλωμένα πάνω στα κόκκαλα των αγίων τους
τρέφονται με το βλέμμα τόσων και τόσων αναγνωστών-θανάτων...
θεριεύουν στην πολιτεία τους που αρδεύεται αιώνες από νάματα και νάματα...
μπερδεύεται το πανηγύρι με τις λέξεις...
όλα γίνονται ένα...
ανάγνωση
γνώση
γνόφος
αγνωσία (κάτι σας λέει αυτό, έτσι δεν είναι;)
απερισκεψία μαλακωμένη από το θησαυρό που έχεις μπροστά σου κι αρχίζει και κουνιέται...
βία και χαρά της βίας που γεννά ησυχία
ησυχία που κρατά τη χαρά του 'κάτι έκανα'
ένα κείμενο που βγαίνει με άλλες λέξεις
ένα μετάφραση-κείμενο
με πολλά λάθη που μοιάζουν μπολιάσματα για καινούριους βλαστούς...

τόση χαρά στη μετάφραση του τρελού της λάιλα.

καλημέρα σας, χρόνια πολλά, και τι να πω! αν διαβάσατε μέχρις εδώ... χαρά στο κουράγιο σας! εγώ από ανάγκη έγραφα. ευχαριστώ γιατί είμαι ένα μυρμήγκι στο δρόμο της ανάγκης.