Παρασκευή 23 Ιανουαρίου 2009

το καβούκι

όταν λέτε 'καβούκι', τί σκεφτόσαστε; εγώ σκέφτομαι το σαλιγκάρι. και το μυητικό σχήμα του σπιτιού του. για να πας από τα μέσα προς τα έξω πρέπει να κάνεις κύκλους. και για να πας από τα έξω προς τα μέσα, πρέπει να δεχτείς ότι δε θα πας κατευθείαν.

μεγάλη διδαχή.

ελένη, έξελθε του καβουκίου σου! στα δεκαοχτώ μου. όμως δεν έβλεπα καβούκι. νόμιζα πως ήμουν ελεύθερη.
ήταν η προτροπή του γιαννόπουλου. έτσι τον λέγαμε. και τη γυναίκα του 'γιαννοπούλου'. χωρίς αυτό να σημαίνει κάτι αρνητικό. ήταν τα ονόματά τους.
όσοι μ'έχετε ξαναδιαβάσει, γνωρίζετε το μοσέ, είναι ο καθηγητής στον οποίο έχω αφιερώσει το τελευταίο μου βιβλίο, με τις λέξεις 'στον καθηγητή ζυστέν μοσέ, που με έστρεψε προς ανατολάς', αν θυμάμαι καλά, και δε με νοιάζει να πάω να δω.
ο γιαννόπουλος, τη δεκαετία του εβδομήντα ετοίμαζε το ντοκτορά του με το μοσέ.
τότε ήμουν στο λύκειο, ξεριζωμένη ελληνίδα σε μια πόλη με κανένα έλληνα στην ηλικία μου. πού να βρω διέξοδο; το ριξα κι εγώ στη φιλοσοφία. κατάφερα να γραφτώ στο πανεπιστήμιο πριν τελειώσω το λύκειο, πήγαινα κάθε μέρα σχολείο, μια φορά τη βδομάδα στα μαθήματα του πανεπιστημίου, και, κυρίως, έβοσκα στην υπέροχη βιβλιοθήκη της λουβαίν, ένα χάρμα κτίριο...
όταν ο μοσέ πήγαινε στο σπίτι του γιαννόπουλου που ήταν στον ίδιο δρόμο με το δικό μας, στην ναάμσεστραατ, η κυρία γιαννοπούλου ερχόταν και χτύπαγε το τζάμι του σπιτιού μας: 'κυρία αφροδίτη, αφήστε την ελένη να έρθει στο σπίτι μας, έχει έρθει ο καθηγητής μοσέ'...
έτσι γνωριζόμουνα με το μοσέ, και με κάνανε χάζι οι μεγάλοι.
θυμάμαι που παρακολουθούσα κάτι ομιλίες του λεβινάς, που είχε έρθει για ένα μήνα μου φαίνεται στη λουβαίν, κι έκανε τέσσερις ομιλίες, μια τη βδομάδα. 'καταλαβαίνεις τίποτα; μην τρελαθούμε τώρα!' μου έλεγε ο σταυρόπουλος, ένας άλλος νυν καθηγητής του πανεπιστημίου αθηνών, τότε βοηθός εκεί. εγώ τώρα δε θυμάμαι τίποτα από το τι έλεγε ο λεβινάς. θυμάμαι μόνο πως δεν άφηνα ομιλία για ομιλία φιλοσοφίας τότε, και μου άρεσε τρομερά...
μπορεί απλώς να ήμουνα μικρομέγαλη. σκασίλα μου. ένιωθα ότι μου άνοιγαν το μυαλό. ευφραινόμουνα από κάποια πράματα που καταλάβαινα. γέμιζα.
είχε προηγηθεί στην ελλάδα η δουλειά που είχε κάνει πάνω μου η μακρή, καθηγήτρια του γαλλικού ινστιτούτου, που μου είχε μάθει μέσα από τα ίδια τα βιβλία τη γαλλική λογοτεχνία, από το έπος του ρολάνδου μέχρι τους σύγχρονους. οι καθηγητές πανεπιστημίου της λουβαίν είχαν την άνεση να μιλάνε με τον οποιοδήποτε. κι έτσι, πριν τελειώσω το λύκειο, είχα ήδη συζητήσεις κυρίως με τον πουγιάρ, τον καθηγητή ιστορίας της λογοτεχνίας... τον έβρισκα στη βιβλιοθήκη, στο γραφείο του. πρέπει να έχει πεθάνει τώρα. ήταν κλασικός και καλός. μου χάριζε τουλάχιστον μισή ώρα κάθε φορά που με συναντούσε.
έτσι άρχισα να σπουδάζω 'ρομάν', όπως λέγαμε, δλδ φιλολογίες που προέρχονται από τα λατινικά. η ανάλυση κειμένων ήταν η μεγάλη αγάπη μου. κι όπως προφανώς ήμουνα 'από την πόλη έρχομαι και στην κορφή κανέλα', ό,τιδήποτε συγκριτικό μου άρεσε, με τρέλαινε. πήρα τροπή προς το μεσαίωνα, κι αποφάσισα, στα μαθήματα επιλογής, να πάρω ένα μάθημα του μοσέ, 'βυζαντινή φιλολογία'. στο πρώτο μάθημα μπήκα κάπως αργά στην τάξη. ο μοσέ, με τη συρρικτική φωνή του και τη μη-ερασμιακή προφορά του, άρχιζε το κείμενο:
'ειρήνη. το γλυκύ πράγμα και όνομα'.
μου έδωσαν μια φωτοτυπία. ερωτεύτηκα το κείμενο.
λόγος περί ειρήνης, αγίου γρηγορίου ναζιανζηνού.
συγκροτήθηκα με το μοσέ, ότι θα τελειώσω, θα κάνω μεταπτυχιακό και μετά ντοκτορά.
η σκέψη μου ήταν 'οι αρνησίθρησκοι', δεν ξέρω καν αν είναι η σωστή λέξη, 'ρενεγκά' είνι η λέξη στα γαλλικά. ο μοσέ με αποθάρρυνε εντελώς, ότι όλες οι πόρτες θα κλείσουν με τέτοιο θέμα. τότε του είπα: θα κάνω το ντοκτορά μου στα κείμενα του γρηγορίου του θεολόγου, που ήταν όχι μόνο η μεγάλη αγάπη του μοσέ, αλλά διηύθυνε και ένα διεθνές κέντρο για τις κριτικές εκδόσεις όλου του έργου του αγίου γρηγορίου, καθώς και για τις κριτικές εκδόσεις των μεσαιωνικών μεταφράσεων του.
ωστόσο, το ξέρετε, επέμενε ο μοσέ να κάνω αραβικά, και μόλις έπεσα στη λούμπα, τυλίχτηκα στην αγκαλιά των αραβικών, ούτε καν πήγα να πω τίποτα στο μοσέ. έληξε. πήρα άλλη στροφή. για δυο χρόνια, όταν άρχισα ντοκτορά στα αραβικά, ο μοσέ δε μου έλεγε ούτε καλημέρα!:)
ωστόσο εγώ, είχα αγαπήσει τον άγιο γρηγόριο. είχα διαβάσει για τη ζωή του, είχα αγαπήσει τη μελωδία της γλώσσας του, και κυρίως την απίστευτη διακριτικότητα της γραφής και της ζωής του. φανταστείτε ότι κάποιοι βρέθηκαν κάτι να πουν γι αυτόν όταν έγινε πατριάρχης κωνσταντινούπολης, για να τον ξεφορτωθούν, είπαν ότι άφησε τη μικρή επισκοπή της ναζιανζού κι έγινε πατριάρχης, στην πόλη. κι αυτός τότε παραιτήθηκε, πήγε στην εξοχή σ'ένα σπίτι του, και συνέχισε εκεί τη ζωή του γράφοντας ποιήματα, μακριά από όλους...
δούλευα για το ντοκτορά μου αραβική λογοτεχνία, που και που σκεφτόμουνα ότι είχα παρατήσει το γρηγόριο.
η σκέψη αυτή ήταν κάπως ενοχική, αλλά ένιωθα πως αυτός ήταν ο δρόμος μου.
κάμποσα χρόνια μετά, βρέθηκα σχετικά σε δύσκολη θέση: τέλειωνε η σύμβαση που είχα στο κέντρο ερευνών του βελγίου. ήμουν στη βιβλιοθήκη του ινστιτούτου ανατολικών σπουδών, και στη τζαμαρία της γραμματέως της βιβλιοθήκης, καθόταν ένας γνωστός καθηγητής αραβικής φιλολογίας, ο γκράντανρύ. νέος σχετικά, δεν είχε χρήσει καθηγητής μου. με βλέπει και μου λέει: 'α, δεσποινίς χ, σας θέλω. με βάζει να καθήσω στο γραφείο, και μου λέει:
-δέχεστε να δουλέψετε μαζί μου σε ένα πρόζεκτ αραβικής φιλολογίας;
-τι να κάνω;
-να, 'κολασιόν' αραβικών μεσαιωνικών χειρογράφων για κριτική έκδοση του έργου του αγίου γρηγορίου του ναζιανζηνού στα αραβικά!
(ώπα λέω, δε με ξέχασε!)
-σας ευχαριστώ πολύ, μα δε νομίζω να μπορώ, δεν ξέρω!
-γιατί;
-γιατί δεν είμαι ικανή.
τέλος πάντων, συμφωνήσαμε να πάρω μερικά χειρόγραφα σπίτι μου εκείνο το βράδυ, κι αν τα κατάφερνα να τα διαβάσω, να αναλάβω τη δουλειά.
κι έτσι κι έγινε...
ενώ δλδ προσπαθούσα να τελειώσω το ντοκτορά μου, συγχρόνως βρέθηκα να δουλεύω για τον άγιο γρηγόριο στα αραβικά!
το θεώρησα συμβολικό και σημαντικό. όντως, ήταν σημντικό στη σταδιοδρομία μου, γιατί έμαθα πολλά μέσα απ'αυτό, και μάλιστα στη σύγκριση των κειμένων, ελληνικού και αραβικού.
γύρισα στην ελλάδα αργότερα
πέρασαν χρόνια, περιπέτειες, εξελίξεις...
ο άδωνης...
καλή του ώρα.
για πρώτη φορά στη ζωή μου, αναιρώ τη σκέψη να μην επισκεφτώ ποτέ την κωνσταντινούπολη, γιατί θα τιμούσαν τον άδωνη και με καλούσε. αποφασίζω να πάω εκεί ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΔΩΝΗ. κι όντως, τηρώντας το λόγο μου, δεν επισκέφτηκα τίποτα. έκανα ό,τι έκανα για το λόγο που πήγα.
το ταξίδι αυτό δε θα το ξεχάσω ποτέ.
ούτε βέβαια και το απίστευτο ξενοδοχείο 'πέρα παλλάς' που έμενα!
την πρώτη εκείνη μέρα που βρέθηκα στην πόλη, και πριν συναντήσω τον άδωνη, ήπια καφέ με μια ελληνίδα που γνώρισα στο πεζοδρόμιο, γιατί μιλούσε ελληνικά! ήταν η καλή μου φίλη φραγκώ καράογλαν, και μια φίλη της. και πίνοντας καφέ και μιλώντας, συνειδητοποίησα ότι ήταν η γιορτή του αγίου γρηγορίου του ναζιανζηνού!
και είπα με το νου μου!
κοίτα, δε μου κράτησε κακία που άλλαξα πορεία! και κάθε φορά που κάτι γίνεται, Εκείνος είναι κοντά μου.
τότε όμως ήξερα τι έκανα.
τώρα δεν ξέρω. νομίζω όμως ότι και τώρα θα έρθει πάλι κάπου κοντά...

δεν ξέρω, δε θέλω, ως συνήθως, να ξαναδιαβάσω το κείμενο που έγραψα, γιατί θα το ακυρώσω. πολύ θα ήθελα να φανεί πόσο αγαπώ τον άγιο γρηγόριο, και πόσο μου στάθηκε στη ζωή μου. την κυριακή γιορτάζει.


μου έδωσαν μια φωτοτυπία.

15 σχόλια:

anepidoti είπε...

οι ειδικές αναφορές σου,
λίγο...ακαταλαβίστικες για τις γνώσεις μου,
όμως...όμως, θα σου πω αυτό που λες κάπου,"δεν θυμάμαι αν καταλάβαινα, όμως μου άρεζε πααάρα πολύ", κάπως έτσι..
επειδή κι εγώ είμαι του...ιδίου φυράματος, έχω παρακολουθήσει και διαβάσει πολλά πράγματα που δεν καταλαβαίνω, αλλά νιώθω πολύ ευτυχισμένη μαζί τους...σε νιώθω απόλυτα!
-λες να...χάνουμε;;;;-
καλημέρα!

Roni Bou Saba روني بو سابا είπε...

καταπληκτικό κείμενο, χαίρομαι που "γλίτωσε" το delete και το διάβασα.
εσείς στο κέντρο της ευρώπης ασχοληθήκατε με τα χειρόγραφα του αγίου γρηγορίου και εγώ τέσσερα χρόνια στην άσχετη σχολή θεολογίας δεν μου είπε κανείς ότι καν υπάρχουν τέτοια κείμενα. και μέχρι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν κριτικές εκδόσεις παρόμοιων χειρογράφων. μα ούτε άρθρα να τα παρουσιάσουν! σας ευχαριστώ μου ανοίξατε τα μάτια!

Coco είπε...

"στον Justin Mossay για τη στροφή μου προς Ανατολάς"!

λοιπόν εκτός από τον Ιωάννη τον Ευαγγελιστή μόνο ο Γρηγόριος έχει τιμηθεί ως Θεολόγος (αργότερα ο Συμεών ο Νέος Θεολόγος)

Ειρήνη φίλη, το παρά πάντων μεν επαινούμενον αγαθόν υπ΄ολίγων δε φυλασσόμενον, πού ποτε απέλιπες ημάς, τοσούτος εξ ου χρόνος ήδη; και πότε επανήξεις ημίν;

Unknown είπε...

ρόνι, συμμετείχα σε μια επιχε΄ρησ για την καταγραφή χριστιανικών αραβικών χειρογράφων στη μέση ανατολή.
για τους λόγους του γρηγορίου στα αραβικά έχω όλα τα στοιχεία από τα άρθρα του Jacques Grand'Herny που δημοσιεύτηκαν τότε στο περιοδικό Le Muséon. τα έχω όλα σπίτι μου. έχει πολύ ψωμί το πράγμα. οι σοβαρές συνεργασίες είναι λίγες.
ο χώρος είναι ανοιχτός και για άλλους πατέρες, και κυρίως για συλλογικά έργα, κατένες πατερικών ρητών, όπου εσείς οι αραβόφωνοι θα είστε πιο ικανοί να αναγνωρίσετε άμεσα την πατρότητα των κειμένων, με τη βοήθεια ημών των ελληνόφωνων και τα σύγχρονα ηλεκτρονικά μέσα.
αν σε ενδιαφέρει η αραβική πατρολογία, τα ξαναλέμε.

Unknown είπε...

κοκό, ευχαριστώ για το δώρο. το εκτίμησα μέχρι συγκινήσεως...

Unknown είπε...

ανεπίδοτη, όλοι ίδιοι είμαστε.
άλλοι οραματίζονται ότι τα καταλαβαίνουν όλα, κι άλλοι εμμένουν στη μικρή αλήθεια που οίδαν. έτσι με όμικρον γιώτα...

ritsmas είπε...

να μην το ακυρώσεις. Αυτά διαβάζω και μετα΄αισθάνομαι το απόλυτο τίποτα. Εχεις τόσες σπουδαίες εμπειρίες, τόσες εναλλαγές στην εικόνα της ζωής....γιατί δειλιάζεις, γιατί διστάζεις που να πάρει....

demetrat είπε...

αχ!τρελλαίνομαι να διαβάζω γιά τέτοια.
Δεν καταλαβαίνω βέβαια τη βαρύτητα που έχουν οι καθηγητές που λές, μ' αρέσει να μου διηγούνται ζωές.
Αλλά πιό πολύ τρελλαίνομαι να διαβάζω γιά δυνάμεις που είναιστο πλάι μας.
(εγώ πήγα δις στην Κωνσταντιούπολι.Η μία χειρότερη απ' την άλλη.Δεν είμαι ακόμα έτοιμη .)
δ

Ελένη Λιντζαροπούλου είπε...

Τι έγραψες ρε παιδάκι μου...τι έγραψες;
Ένα άρωμα όλο σου το κείμενο...με πήρες...με συνεπήρες.
Κι αυτό για τον Γρηγόριο...ποιητής, ερωτικός, εραστής της "Θείας συμπύκνωσης"...Τον "αντάμωσα" στην Πόλη μαζί με τον Χρυσόστομο και...κάτι έπαθα.
Αχ, να 'σαι καλά.

@
Roni...αν δεν έκανες "Πατερικά", έχασες. Αν κι εγώ χειρόγραφα και Πατέρες τα "είδα" στα Βυζαντινά...

Ο άλλος είπε...

Τοκ τοκ. Το παράθυρο...Είδες τι μπορεί να γίνει Ελένη μου στη ζωή με το χτύπημα ενός παραθύρου; Η σκέψη μου ανεξίθρησκη αλλά αυτή τη φορά με τον Γρηγόριο τον Ναζιανζηνό σου. Όταν ακούγεται τοκ τοκ , μπορεί να χτυπά η μοίρα μας

Roni Bou Saba روني بو سابا είπε...

@ Bigmama,
πατερικά στη θεολογική σχολή(του μπαλαμάντ) έκανα ευτυχώς με τον π. Ιωάννη Χρυσαυγή, μεγάλος θεολόγος. αλλά εκείνος ήταν επισκέπτης και ίσα ίσα που πρόλαβε να τελειώσει το μάθημά του. αλλά οι υπόλοιποι ντόπιοι δεν ανέφεραν ποτέ τέτοιο σημαντικό ζήτημα, άλλωστε έχουν μεγάλο έως τεράστιο κόμπλεξ με ό,τι είναι ελληνικό...

Ελένη Λιντζαροπούλου είπε...

Είχα έναν αγαπημένο καθηγητή στη Θεολογική, δεν γράφω όνομα δεν χρειάζεται, φιλόλογος καλός και μας έκανε Πατερικά...
Κάθε φορά που έλεγα τη λέξη "μοίρα" με μάλωνε...να το λες "ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ", μου έλεγε...συνάντηση λοιπόν τα λέω όλα "αυτά" έκτοτε. Έτσι για να τον θυμάμαι. Μιλάμε κάποτε κάποτε στο τηλέφωνο και μου διαβάζει ποιήματα του Γρηγορίου...εραστές του λόγου του και του Λόγου γίναμε...εξαιτίας του.
Αχ, πολύ μου άρεσες και ήρθα για μια Καλημέρα και για να σε ξαναδιαβάσω...
Τα φιλιά μου

Ελένη Λιντζαροπούλου είπε...

@
Roni...Καλημέρα, έγραφα κι έγραφες και έτσι δεν σε έιδα πριν...
Αυτά θα μας φάνε τους "Θεολόγους"...ελληνικό, αραβικό...έλεος. Ήμουν "κάτω" στο Ισραήλ το καλοκαίρι...άδεια μοναστήρια κι "εμείς" καμαρώναμε για την ελληνική σημαία που είχαν υψωμένη...δε λέω, είμαι ελληνίδα, αγαπώ την Ελλάδα, αλλά είμαι και Βυζάντιο και ομολογώ ότι "γουστάρω" πάρα πολύ τους Χριστιανούς Άραβες(όχι ότι με νοιάζει τι πιστεύει ο καθένας)...μου έδωσαν μια γλυκιά και ανυπόκριτη εικόνα. Με ζέσταναν. Ίσως να μην είναι κόμπλεξ όλο αυτό που λες...ίσως να είναι προϊόν της διαμάχης για την εξουσία...αυτά θα μας φάνε.
Ο Άραβας φίλος π.θεοδόσιος, μιλώντας λίγο-πολύ λίγο-γι αυτό, μου είπε με πίκρα... "Γιατί εμείς δεν είμαστε Ρωμιοί, Βυζάντιο;"

raphssodos είπε...

ναι, στο κείμενο φαίνεται η αγάπη σου για τον γρηγόριο.
(μεταξύ μας υπάρχει κάτι που θες να πεις και δεν το καταφέρνεις;)
η γιορτή που έρχεται είναι η αφορμή. η αιτία είναι πως ψάχνεις σημάδια πως έζησες και ζεις σωστά μπροστά ατην "οριστική παύση" που έχεις βαλθεί να την έλξεις με το ζόρι καταπάνω σου λες και είναι στο χέρι σου.

koptoraptou είπε...

Προσυπογράφω! Εξέλθετε του καβουκίου σας και πάψετε να σκέφτεστε να σβήσετε τέτοια κείμενα.
Μας στερείτε τα αυτονόητα! Δεν το αντιλαμβάνεσθε επιτέλους;

ΥΓ. Καλησπέρες γλυκό μου!