εγώ τότε διάβαζα. εσύ τι έκανες;

σήμερα είναι ημέρα ηρωισμού
κι εγώ δεν είμαι ήρωας.
όταν τα εμβατήρια ακούγονταν στην παράξενη σιωπή του 'τα σχολεία είναι κλειστά', 'γιατί', 'ελληνικέ λαέ', κλπ, ήμουνα πέμπτη ή τετάρτη δημοτικού.
το απόγευμα πέρασαν από τη γειτονιά μας άρματα μάχης.
η μαμά και η θεία μας έλεγαν να μην κοιτάμε. και να κοιτάς, κακό ήταν.
ο μπαμπάς χωροφύλακας. δε θυμάμαι πού ήταν.
το 'χω ξαναγράψει ίσως, η μαμά είχε μια φίλη οδοντίατρο στη γειτονιά. ο άντρας της καθηγητής μαθηματικών. η γυναίκα του ήρθε ξημερώματα σπίτι με μια τσάντα κουβέρτες και μάλλινα εσώρουχα. να τα πάει ο πατέρας μου στο γήπεδο της άεκ, να βρει τον μαθηματικό να του τα δώσει, καθότι 'βαμμένος κουμουνιστής' ο μαθηματικός, τον μπουζουριάσανε πριν πεις κύμινο. τα πήγε, κατάφερε να τον βρει.
ο αδελφός μου πρώτη γυμνασίου. μια θεούσα του εκανε μαθήματα. ερχόταν σπίτι μιλώντας για φόνους στο δρόμο. για πράματα που είδε.
στο αρσάκειο η κυρία παππά, η μόνη δασκάλα που θυμάμαι, μας έλεγε: βγάλτε το βιβλίο της γεωγραφίας, σελ. τάδε, κοιτάτε, που λέει 'ελλάς βασιλευομένη δημοκρατία', να το σβήσετε και να γράψετε: 'δικτατορία'.
το έλεγε η περδικούλα της. η καλύτερη δασκάλα ήταν αυτή, και θεούσα.
εμείς, δλδ η οικογένεια, είμαστε νομοταγείς. δεν είμαστε σαν τον αδελφό της μητέρας μου και νονό μου, 'βαμμένο κομουνιστή' επίσης...
κι ακούγαμε στο ραδιόφωνο και την υπέροχη εκπομπή 'στον ιστό της αράχνης' και ανατριχιάζαμε...
κι ακούγαμε ή βλέπαμε δε θυμάμαι τον γεωργαλά, και μας άρεσε...
ωστόσο...
διερωτόμουν γιατί εξορία, γιατί φυλακές, γιατί σ'αυτήν την κυρία που την κατηγορούσαν σα 'σιτεμένη κυρία', της είχαν αφαιρέσει την ελληνική υπηκοότητα, αυτό μου έμενε πάντα σαν άδικο...
έκτη δημοτικού και το περίφημο 'δημοψήφισμα'...
ναι - όχι.
σχεδόν εκατό τοις εκατό ναι...
ένα όνομα... πώς γίνεται...
μεγάλωνα με το πρόσωπο γυρισμένο στον τοίχο να γράφω ποιήματα πάνω σε μια ραπτομηχανή
γυμνάσιο πια
και με σταμάτησε ένας αστυνομικός
γιατί πηγαίνω σε άλλη στάση από αυτή που ήταν δίπλα στο σχολείο μου
και 'σας παρακαλώ, έρχεται το παιδι σταματήστε, είμαστε όλοι νομοταγείς'
μα δε σταμάτησε η σκύλα με το ξυράφι και κάτι άλλο: το κρεββάτι μου διαλύθηκε, μήν τυχόν είχε προκηρύξεις ο πατέρας μου, αφού βοήθησε τον κουμουνισταρά τότε...
φύγαμε, βρέθηκα σε γαλλικό σχολείο στο βέλγιο
'είναι δικτατορία στη χώρα σου, βασανίζουν' έλεγε ο παιδονόμος του σχολείου και δεν τον πίστευα.
κάτι φούσκωνε μέσα μου
ένας θοδωράκης ακουγόταν σα μεγαλείο στα αυτιά της οικογένειας
των φίλων της οικογένειας
του φόβου της οικογένειας
δε μιλούσα
και ξαφνικά ακούμε, και πάει νοέμβρης, και φεύγουμε, με το τρένο να πάμε σε άλλη πόλη που έχουν ελληνικές εφημερίδες
να μην έχεις δεκάρα και να τρέχεις σε άλλη πόλη να μάθεις τη συνέχεια
στην ταράτσα χτυπάνε τον αντρέα
και με τους χτύπους το αίμα μετρώ
δε μιλούσα
έγραφα
κάποια στιγμή στο σχολείο ποιητικός διαγωνισμός
μια συμμαθήτρια λέει με περίσκεψη 'νομίζεις ότι δε γίνεται τίποτα μέσα της και μετά βγαίνει αυτό'
δεν ήξερα, αν ήμουνα υπέρ κατά ανά κατά διά, αριστερά δεξιά και τ'αποδέλοιπα όλα

η ελευθερία φωλιάζει κάπου που δεν ελέγχεις εύκολα.
περνάνε τα χρόνια και κάποτε ξέρεις.

και μετά, μετά το νοέμβρη, και μετά την κύπρο, και μετά τον καραμαν΄λη, ξάφνου, όλοι οι ήσυχοι σαν και του λόγου μου,

γίναν
λέει
αντιστασιακοί.

σ'αυτούς που πόνεσαν, με οποιοδήποτε τρόπο, αποδίδω ανώνυμα σεβασμό. σ'αυτούς που πούλησαν, με οποιοδήποτε τρόπο, τίποτα δεν μπορώ να πω μπροστά στους κομπασμούς τους.