Παρασκευή 7 Μαΐου 2010

λοιπόν, κάτι προσωπικό για τις 1001 νύχτες. μια ιστορία

όταν άρχισα τη διδασκαλία της αραβικής λογοτεχνίας εδώ στο γιουνανιστάν, στην Ιωνία, στην Ελλάδα, ακόμη κανένα βιβλίο σχετικό δεν κυκλοφορούσε.
το πόσο ενδιαφέρον είναι το θέμα της αραβικής λογοτεχνίας γενικά και ειδικά, δε χρειάζεται να το αναπτύξουμε, φτάνει μόνο να σκεφτούμε πως αραβικό περιβάλλον έχει το μοναδικό βιβλίο που συνοδεύει τα παιδικά χρόνια μας παγκοσμίως, από την ισλανδία ως την αυστραλία: ποιος δεν έχει διαβάσει κάτι από τις 1001 νύχτες, τα τζίνια, τους χαλίφηδες, τα χαμάμ τους, τους καθρέφτες και τα παλάτια τους;
λόγω του νόμου της δικτατορίας ότι πρέπει να παρέχονται δωρεάν συγγράμματα στους φοιτητές, δεν ήθελα ποτέ τα παιδιά να πληρώσουν ούτε μια δεκάρα για μαθήματά μου. όμως λεπτομέρειες δε γνώριζα, μιας και μεγάλωσα σε άλλη χώρα και δεν ήξερα το σύστημα εδώ.
ετοίμαζα τη διδασκαλία μου με μεράκι και απορίες, με πολλή δουλειά και πολλή αγάπη.
κάποιοι συνάδελφοι μου είπαν να εκδώσω την προσπάθειά μου πριν πάει χαμένη από κάποιους προκομένους.
πήρα παραμάσχαλα έτοιμο το βιβλίο της αραβικής λογοτεχνίας, το σακουλάκι με τα μέικ άπ, διεθνές βραβείο, βιβλίο στα γαλλικά, κλπ, μα όπου και να πήγα, σε όποιον εκδοτικό και να πήγα, βρήκα κλειστές πόρτες. και όχι μόνο κλειστές, μα και μερικές φορές ανέντιμες, με ανέντιμα λόγια (πλήρωσε), με υστερόβουλες συμπεριφορές (στυλ σε μπλοκάρω), κλπ. οφείλω να πω, ότι πολύ όμορφη, αν και αρνητική στάση είχα από το γέροντα που συνάντησα στις εκδόσεις 'οδυσσέας'. ας έχει καλό.
αποκαμωμένη, στο τέλος βρήκα τρόπο να πάρουν οι φοιτητές δωρεάν τις σημειώσεις του μαθήματος με τη μορφή συγγράμματος (δεν κατάλαβα και πολύ αυτή τη διαφορά). μάλιστα, για να έχουν τα παιδιά κάτι όμορφο στα χέρια τους, έφτιαξα μόνη μου ένα εξώφυλλο, πλήρωσα από την τσεπούλα μου 200.000 δρχ που μου ζήτησαν γι' αυτό στο τυπογραφείο που είχε αναλάβει μέσω πανεπιστημίου, αφού το πανεπιστήμιο μονοχρωμία πλήρωνε, και το σύγγραμμα έφτασε στα παιδιά...
εκείνη τη χρονιά ή την επόμενη, στα πλαίσια του μαθήματος αποφασίσαμε να κάνουμε ένα δρώμενο με τις χίλιες και μία νύχτες...
η ηθοποιός τότα σακελλαρίου αφηγήθηκε με το δικό της σοβαρό, στιβαρό, εξαιρετικό τρόπο ένα παραμύθι.
μας μάγεψε.
κι εγώ, βασισμένη στα πολλά που έχουν γραφτεί για το παραμύθι, το έντυσα με τα θεωρητικά του μπλα μπλα.
στο πρώτο έδρανο ο κύριος καρματζός με τη γυναίκα του, ένας εξαιρετικός αιγυπτιώτης, ειδικός του θεάτρου, από τα κεφάλαια (και κεφάλια) της ανατολής...
τελευταίο έδρανο και απρόσκλητη, αλλά διαβάζοντας τις αφίσες που είχαν βάλει οι φοιτητές, η μαρούλα η ευθυμίου. ενδιάμεσα πολλοί άλλοι.
το αμφιθέατρο ήταν στο 4ο επίπεδο της φιλοοσοφικής. απέξω είχανε διάφορα δρώμενα μεταξύ των οποίων και καυγάδες και γινόταν της μουρλής.
ρώτησα τα παιδιά: θέλετε να κάνουμε μάθημα ή δεν ακούτε;
θέλουμε, είπαν με σοβαρότητα που δε θα ξεχάσω.
συγκινηθήκαμε όλοι από την ατμόσφαιρα που δημιουργήθηκε.
η μαρούλα κατέβηκε και μου είπε: γκόου όν λοιπόν, τώρα κατάλαβα γιατί σε τρέχουνε μερικοί...
ο καρματζός, που έμαθε πως η ελληνόφωνη και ελληνική ταβέρνα που γνώριζε λειτουργούσε ακόμη και τη βρήκα στο ίντερνετ, και μαρτυρούσε έτσι και τα ελληνικά στοιχεία του παραμυθιού, συγκινήθηκε κι αυτός.
στην τότα, έκανα δώρο το βιβλίο μου, το σύγγραμμα με το πληρωμένο εξώφυλλο.
πώς να την ευχαριστήσω για ό,τι μας είχε χαρίσει...

μια μέρα γύρισα απόγευμα σπίτι, με πήρε τηλέφωνο από τον εκδοτικό οίκο 'ελληνικά γράμματα' η μετέπειτα φίλη χρύσα ξενάκη:
"έπεσε στα χέρια μας το βιβλίο σας για την αραβική λογοτεχνία. καλέ, αυτό διαβάζεται σαν παραμύθι. μας το δίνετε;"
"όλοι το έχουν αρνηθεί. φυσικά και σας το δίνω", της είπα.
από τότε η πόρτα αυτού του εκδοτικού οίκου παρέμεινα αγνά και όμορφα ανοιχτή για μένα.
ομολογουμένως μ' αυτό τον τρόπο, αυτός ο εκδοτικός στέκεται μέχρι σήμερα για μένα σαν το σπίτι μου.
αφορμή στάθηκε
η αγάπη μου
για τις
1001 νύχτες.

την πέμπτη αυτή, στις 13 του μάη, θα το ξαναγιορτάσουμε. θα σας γράψω.

.

2 σχόλια:

MenieK είπε...

τι προσωπικό?

Unknown είπε...

μένη, άρχισα να γράφω, και ξαφνικά έπρεπε να φύγω.
είναι πολύ συγκινητικό αυτό που συνέβη:
μπαχαρικά είναι τα είδη που ταξιδεύουν μέσω θαλάσσης (βλέπε ινδίες), μπαχρ σημαίνει θάλασσα στα αραβικά.
μου στάλθηκε λοιπόν από τις εκδόσεις κονιδάρη τελείως υπηρεσιακά ένα βιβλίο ενός εκλεκτού και πολύ φημισμένου συναδέλφου του γιέηλ, αραβολόγου που ειδικεύεται στην αραβική ανδαλουσία, με τίτλο:
μπαχαρικά και μεσαιωνική φαντασία.
!
με σπάνιο για την ελλάδα τακτ, μου ήρθε στη συνέχεια ένα μέιλ από τις δημόσιες σχέσεις του εκδοτικού.
απήντησα ευχαριστώντας,
και ανακάλυψα, πως πίσω από την ευγενική και ίσως συνήθη κίνηση του εκδοτικού κονιδάρη, βρισκόταν ένα πρόσωπο...
η μ.π., για λόγους λεπτότητας δεν αναφέρω εδώ το όνομά της.
αυτή ήταν στις δημόσιες σχέσεις του εκδοτικού οίκου ελληνικά γράμματα, και οργάνωσε με συνεργάτες την άφιξη του αγαπημένου μου άραβα ποιητή άδωνη, και την παρουσίαση του βιβλίου μου για αυτόν. είχα πει τότε πως το βιβλίο αυτό είναι 'κύκνειο άσμα', όσα βιβλία κι αν έβγαλα ή βγάλω. οι αλήθειες δεν έχουν πάντα σχέση με την πραγματικότητα. οι αλήθειες είναι κάτι βελόνες που δεν πονάνε, μα περονιάζουν το μεσα και το έξω σου και γίνονται ιστορία σου. το γεγονός ότι το βιβλίο αυτό, που το δούλευα από το 1986, βγήκε δεκέμβρη του 2003, και παρουσιάστηκε στο κοινό στο γαλλικό ινστιτούτο τον ιανουάριο του 2004, είχε κομμάτια από την προσωπική μου ιστορία που τα κουβάλαγα: το επιστημονικό κομμάτι του βιβλίου (αραβο-ελληνικό και ελληνο-αραβικό λεξιλόγιο) γράφτηκε όταν ήμουν σε απομόνωση λόγω πολύ σοβαρών επιπλοκών με την υγεία μου, ρήξη ανευρύσματος εγκεφάλου, επιπλοκές, εντατικές, χειρουργεία, για μήνες ανίκανη να περπατήσω, διάφορες και πολλές δυσκολίες. στον εκδοτικό είχε παραδοθεί το βιβλίο λίγο πριν την πτώση μου. το ήξεραν όλοι. ξέρω ότι βαστήχτηκα κι από τις δικές τους σκέψεις για να 'επιστρέψω'. δόξα τω θεώ που αγαπά κι έκανε στρώμα ανάπαυσης την αγάπη τόσων ανθρώπων που με βοήθησαν να 'ξανα'έρθω.
τότε που ξανα-ήρθα, μετά το καλοκαίρι του 2003, το βιβλίο κηρύχτηκε σε προτεραιότητα. πέρασα όμορφες μέρες και νύχτες πίεσης με την χριστίνα γιατζόγλου, την επιμελήτρια, με τους δυο υπέροχους ανθρώπους της μουλτιμίντια για την δημοσίευση του αραβικού κομματιού, και δόθηκε στον άδωνη μια μεγάλη αγκαλιά από όλους.
καταλαβαίνεις, καταλαβαίνετε, τι μπορεί να ήταν αυτή η ιστορία: ήταν ένα σεντούκι με θησαυρούς που άνοιγε και έκλεινε μαζί.
η μαρία, η μ.π., που έλεγα, ήταν εκεί. βοήθησε πολύ έντονα σε όλα. μου είχε εξομολογηθεί το μεράκι της: 'αρχαιολογία του λόγου' θα το πω, δλδ: παραμυθού.
μπορεί να θυμώσει όπως το λέω, με μπορεί και να μην το διαβάσει, ή και να συμφωνήσει μαζί μου.
αυτή την μαρία βρήκα πίσω από τα ταξίδια των μπαχαρικών.
την ξαναβρήκα.
τώρα, που είχα ήδη υποσχεθεί στα παιδιά της αραβικής λογοτεχνίας ότι το μάθημα της πέμπτης θα είναι αφιερωμένο στις 1001 νύχτες...
σου είπα λίγα, ενώ μίλησα πολύ.
θα υπάρχει μια πανέμορφη εξέλιξη. θα δεις.